Danıştay'dan 20/a ve 20/b Ayrımı: "Sözleşme Bitmişse 10 Günlük İhtar Şartı Aranmaz!"

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 20. maddesi, idareye sözleşmeyi feshetme yetkisi verirken iki farklı usul öngörür: (a) bendi (taahhüdü yerine getirmeme) uyarınca 10 gün süreli ihtar çekilerek yapılan fesih ve (b) bendi (Madde 25'teki yasak fiillerin tespiti) uyarınca ihtar çekmeye gerek kalmaksızın yapılan fesih. Bakanlıkların yasaklama taleplerini incelerken bu iki bendi karıştırması, idarelerin yasaklama taleplerinin haksız yere reddedilmesine yol açabilmektedir. Danıştay 13. Dairesi'nin 10/02/2025 tarihli E:2024/3422, K:2025/634 sayılı kararı, özellikle "sözleşme bittikten sonra" tespit edilen yasak fiillerde hangi maddenin uygulanacağı konusundaki tereddütleri gidermiştir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme feshi ve yasaklama süreçlerinde, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, idari başvuruların usulden reddedilmesinin önüne geçecektir.

Kararın İlgili Kısmı

"...hakkında yasaklama kararı verilmesi talep edilen şirketin üzerinde kalan ihale konusu süreli işin sona erdiği, ortada fiilen tamamlanabilmesi mümkün olan -4735 sayılı Kanun'un 20. maddesinin (a) bendi kapsamında... bir iş olmadığı, Belediyece 4735 sayılı Kanun'un 20. maddesinin (b) bendi kapsamında sona eren sözleşmenin uygulanması sırasında yüklenicinin Kanun'un 25. maddesinde sayılan yasak fiil veya davranışlarda bulunmuş olduğundan bahisle yasaklanmasının talep edildiği anlaşıldığından olayın 4735 sayılı Kanun'un 20. maddesinin (b) bendi kapsamında değerlendirilmesi gerektiği açıktır."

Sözleşme Bittikten Sonra Tespit Edilen İhlaller ve Yasaklama Talebi

Bir belediye, 3 aylık (01/10/2022-31/12/2022) "Çöp Toplama ve Kent Temizliği Araç Kiralama Hizmet Alım İşi"ni pazarlık usulüyle ihale etmiştir. Sözleşme süresi 31/12/2022'de sona ermiştir.

Sözleşme bittikten sonra, 14/02/2023 tarihinde yapılan kesin hesap kontrolleri sırasında idare (davacı belediye), yüklenicinin sözleşme süresi içinde;

  • 77 araçtan 44'ünün sigortasının olmadığını,
  • 16 aracın bozuk olduğunu,
  • Araçların kazalara karıştığını (bir binanın duvarına, bir vatandaşın bahçe duvarına çarpma),

tespit etmiştir. Belediye, bu fiillerin 4735 sayılı Kanun'un 25. maddesindeki "c) hileli malzeme, araç veya usuller kullanmak" ve "d) taahhüdünü yerine getirirken idareye zarar vermek" kapsamına girdiğini belirterek, 20. maddenin (b) bendi uyarınca (ihtarsız) yasaklama talep etmiştir.

Bakanlığın "10 Günlük İhtar Yok" Gerekçesiyle Talebi Reddetmesi

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (davalı), belediyenin bu yasaklama talebini, "yükleniciye gönderilmesi gereken en az 10 gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtar yazısı ile bu yazının tebliğine dair belge bulunmadığı" gerekçesiyle reddetmiştir. Bakanlık, olayı 20. maddenin (a) bendi kapsamında (ihtarlı fesih) değerlendirmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi de, yüklenicinin fiilinin "taahhüdü yerine getirmemek" olduğunu, bu durumda idarenin 20/a uyarınca 10 gün ihtar çekmesi gerektiğini belirterek Bakanlığın ret işlemini hukuka uygun bulmuş ve davanın reddine karar vermiştir.

Danıştay: "Sözleşme Bitmişse 20/a Uygulanamaz, Olay 20/b Kapsamındadır"

Belediyenin temyizi üzerine Danıştay 13. Dairesi, Bölge İdare Mahkemesi kararını bozmuştur. Danıştay, Bakanlığın ve BİM'in yorumunun hatalı olduğunu şu net gerekçelerle açıklamıştır:

  1. 20/a ve 20/b'nin Farkı: 4735 sayılı Kanun'un 20. maddesinin (a) bendi, "taahhüdün yerine getirilmemesi veya işin süresinde bitirilmemesi" gibi devam eden bir süreçteki eksiklikler için yükleniciye 10 günlük düzeltme süresi (ihtar) verilmesini düzenler.
  2. Sözleşme Sona Ermiştir: Somut olayda, belediye yasaklama talebinde bulunduğunda, 3 aylık hizmet alım sözleşmesi zaten sona ermiştir. Ortada "fiilen tamamlanabilmesi mümkün olan", "düzeltilebilecek" veya "bitirilmesi gereken" bir iş kalmamıştır.
  3. Md. 20/a'nın Uygulama Alanı Yoktur: Sözleşme bittiği için, idarenin yükleniciye 20/a bendi uyarınca "10 gün süreli ihtar" göndermesinin hukuken bir anlamı veya imkanı yoktur.
  4. Doğru Değerlendirme Md. 20/b'dir: Belediyenin talebi, sözleşme bittikten sonra yapılan denetimde, sözleşme sırasında Madde 25'te sayılan (hileli araç kullanma, idareye zarar verme) yasak fiillerin işlendiğinin tespitine dayanmaktadır.
  5. Bakanlığın İnceleme Yükümlülüğü: Bu durum, açıkça 20. maddenin (b) bendi (yasak fiil tespiti) kapsamındadır. Bakanlığın, yasaklama talebini bu kapsamda (fiiller gerçekten işlenmiş mi, Md. 25'e girer mi?) esastan incelemesi gerekirdi.
  6. Hatalı Ret Gerekçesi: Bakanlığın, talebin esasına girmeksizin, olayla ilgisi olmayan 20/a bendindeki "ihtar şartı eksikliği" gerekçesiyle talebi usulden reddetmesi hukuka aykırıdır.

Analizin Sonucu

Bu karar, sözleşme sonrası tespit edilen ihlallerde yasaklama sürecinin nasıl işletileceğine dair önemli bir içtihattır:

  • İdareler İçin: Sözleşme süresi bittikten sonra (örneğin kesin hesap, kesin kabul veya denetim aşamasında) yüklenicinin sözleşme döneminde Md. 25'teki yasak fiilleri (hile, sahtecilik, idareye zarar verme vb.) işlediğini tespit ederseniz, 20/b uyarınca (ihtarsız) yasaklama talep edebilirsiniz.
  • Sözleşme Bitmişse İhtar Aranmaz: Bakanlıklar, süresi bitmiş sözleşmeler için yapılan yasaklama taleplerinde 20/a bendindeki "10 günlük ihtar şartı"nı arayamaz.
  • Yasaklama Talebinin Odak Noktası: Sözleşme bittikten sonra yapılan yasaklama taleplerinde kritik nokta, tespit edilen fiilin 20/a kapsamındaki "basit bir eksiklik/gecikme" mi, yoksa 25. maddedeki "ağır ve yasak fiil" mi olduğunun ayrımıdır. İdarelerin taleplerini Md. 25'e (hile, zarar verme vb.) dayandırması, talebin 20/b kapsamında incelenmesini zorunlu kılar.