Yasaklama Kararında 45 Günlük Süre Ne Zaman Başlar? Danıştay’dan Kritik Yorum

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 26. maddesi, yasaklama kararlarının, "yasaklamayı gerektiren fiil veya davranışın tespit edildiği tarihi izleyen en geç kırkbeş gün içinde verileceğini" hükme bağlamıştır. Bu sürenin "hak düşürücü süre" niteliğinde olması, "tespit edildiği tarih" ifadesinin nasıl yorumlanacağı konusunda idareler ve firmalar arasında ciddi uyuşmazlıklara yol açmaktadır. Özellikle ihaleyi yapan (ve fiili tespit eden) bağlı kuruluş (örn: Karayolları Genel Müdürlüğü) ile yasaklama kararını verecek olan yetkili merciin (örn: Ulaştırma Bakanlığı) farklı olması durumunda sürenin ne zaman başlayacağı kritik önem taşır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, bu tür kritik usul sürelerinin takibi ve hak kayıplarının önlenmesi için zorunludur. Danıştay 13. Dairesi'nin 10/04/2025 tarihli E:2024/2688, K:2025/1472 sayılı kararı, bu sürenin başlangıcına ilişkin yerleşik içtihadı net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"...idarenin ilgili veya bağlı bulunulan bakanlığa, yasaklama kararının gereğinin yapılmasını bildirdiği tarihin, yasaklamayı gerektiren fiil veya davranışın tespit edildiği tarih olarak alınması ve sürenin bu tarihten itibaren işletilmesi gerekmektedir. Aksi bir durumda, ihaleyi yapan idare ile yasaklama kararı verecek bakanlığın, teşkilatlanma farklılıkları, yazışma ve karar verme süreçlerindeki gecikmeler dolayısıyla yasaklamalarda bu sürenin aşılması ve yaptırım uygulanamaması sonucu doğacaktır."

Olayın Arka Planı: Fesihten 5 Ay Sonra Gelen Yasaklama Kararı

Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) ile bir otoyol hizmet tesisi işletmecisi (davacı) arasında, tesisin bakımı konusunda anlaşmazlık çıkmıştır. KGM, yüklenicinin sözleşme hükümlerine uymadığı gerekçesiyle, ihtar süreçlerinin ardından 18/01/2023 tarihinde Bakanlık Makamı Oluru ile sözleşmeyi feshetmiştir.

Sözleşme feshinden yaklaşık 5 ay sonra, KGM Hukuk Müşavirliği'nin de görüşünü alarak hazırladığı yasaklama "Olur"unu 08/06/2023 tarihinde Bakanlığa sunmuş ve aynı tarihli Bakanlık Oluru ile davacı şirket ve ortağı 1 yıl süreyle ihalelerden yasaklanmıştır. Yasaklama kararı 13/06/2023 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

İlk Derece ve Bölge İdare Mahkemesi: 45 Günlük Süre Aşıldı

Davacıların açtığı davada, İlk Derece Mahkemesi ve Bölge İdare Mahkemesi, yasaklama kararını iptal etmiştir. Mahkemelerin gerekçesi şudur: "Yasaklamayı gerektiren fiil veya davranış, en geç sözleşmenin feshedildiği 18/01/2023 tarihinde idarece 'tespit edilmiştir'. 45 günlük süre bu tarihten başlar. 08/06/2023 tarihinde (yaklaşık 140 gün sonra) tesis edilen yasaklama işlemi, 45 günlük hak düşürücü süre aşıldıktan sonra tesis edildiği için hukuka aykırıdır."

Danıştay’ın Değerlendirmesi: "Tespit Tarihi" Bakanlığa Bildirim Tarihidir

Danıştay 13. Dairesi, bu yorumu hatalı bularak kararı bozmuştur. Danıştay'ın yerleşik içtihadına göre, 45 günlük sürenin başlangıcı farklı yorumlanmalıdır:

  1. Yetki Ayrımı: Kanun (4735 Md. 26), yasaklama kararını verecek yetkili merciin "sözleşmeyi uygulayan bakanlık" olduğunu belirtmiştir. İhaleyi yapan KGM, fiili tespit eden ancak yasaklama kararı veremeyen "idare" konumundadır. KGM, bu durumu gereğinin yapılması için "ilgili veya bağlı bulunulan bakanlığa bildirmekle yükümlüdür." (4735 Md. 26, son fıkra).
  2. Sürenin Başlangıcı: Bu yetki ayrımı nedeniyle, 45 günlük sürenin başlayacağı "tespit tarihi", fiilin sahada görüldüğü veya sözleşmenin feshedildiği tarih değil, KGM'nin yasaklama dosyasını tamamlayıp "gereğinin yapılması için" Bakanlığa (yasaklama kararını verecek yetkili mercii) bildirdiği/ulaştırdığı tarihtir.
  3. Gerekçe (Usul Ekonomisi): Danıştay, aksi bir yorumun (yani sürenin fesih tarihinden başlatılmasının), idareler arası yazışma, hukuk müşavirliği görüşü alma gibi bürokratik süreçlerdeki gecikmeler nedeniyle 45 günlük sürenin kolayca aşılmasına ve yaptırımın uygulanamaz hale gelmesine (imkansızlaşmasına) yol açacağını belirtmiştir.
  4. Sonuç: Somut olayda, KGM'nin yasaklama talebini Bakanlık Olur'una 08/06/2023 tarihinde sunduğu ve aynı gün karar alındığı anlaşılmaktadır. Bu durumda 45 günlük süre aşılmamıştır.

Analizin Sonucu

Bu karar, 45 günlük hak düşürücü sürenin ne zaman başlayacağı yönündeki tereddütleri idare lehine netleştirmektedir.

  • İdareler için: Bağlı ve ilgili kuruluşlar (Genel Müdürlükler, Bölge Müdürlükleri vb.), bir yasaklama fiili tespit ettiklerinde (sözleşmeyi feshetseler dahi), 45 günlük sürenin stresi olmadan Hukuk Müşavirliği görüşü alma, savunma isteme ve dosyayı tamamlama gibi süreçleri işletebilirler. 45 günlük süre, dosya tamamlanıp Bakanlığa (veya yetkili mercii kim ise ona) sunulduğu gün başlayacaktır.
  • İstekliler için: Sözleşmesi feshedilen firmalar, "fesihten 45 gün geçti, artık yasaklama kararı gelemez" şeklinde bir güvenceye sahip değildir. İdare, fesihten aylar sonra bile yasaklama talebini Bakanlığa götürebilir ve 45 günlük süre o gün başlar. Bu nedenle, firmaların "süre aşımı" savunması yaparken, sürenin fesih tarihinden değil, Bakanlığa bildirim tarihinden başladığını bilmeleri gerekir.