Danıştay’dan Kritik Usul Kararı: 10 Gün Süreli İhtar Olmadan Yapılan Feshe Dayalı Yasaklama Hukuksuzdur!

Kamu ihale sözleşmelerinde idarelerin, yüklenicinin taahhüdünü yerine getirmediği gerekçesiyle sözleşmeyi feshetme ve akabinde yasaklama kararı uygulama süreçleri sıkı usul kurallarına bağlanmıştır. Özellikle 4735 sayılı Kanun’un 20. maddesinin (a) bendinde düzenlenen "en az 10 gün süreli ihtar" şartı, bu sürecin en kritik aşamalarından biridir. Bu şartın yerine getirilmemesi, idarenin tüm işlemlerini hukuken sakatlayabilir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, fesih ve yasaklama gibi ağır yaptırımlara karşı haklarınızı korumanızı sağlar. Danıştay 13. Dairesi’nin 18/10/2023 tarihli E:2023/2152, K:2023/4169 sayılı kararı, usulsüz feshe dayalı yasaklama kararlarının akıbetini netleştiren önemli bir içtihattır.

Kararın İlgili Kısmı

"Olayda, davalı idarece yapılan ihtara rağmen aynı durumun devam etmesi nedeniyle sözleşmenin tek taraflı feshedildiği ve devamında dava konusu yasaklama işleminin tesis edildiği belirtilmiş olmakla birlikte dosya içeriğinde yer alan 18/02/2022, 02/03/2022 ve 11/03/2022 tarihli ihtarların 4735 sayılı Kanun'un 20. maddesinin (a) bendinde düzenlenen "en az on gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtar" niteliğini taşıyan ihtarlar olmadığı, yükleniciye işe devam edilmesine yönelik herhangi bir süre tanınmadığı anlaşılmıştır."

Olayın Arka Planı: Yüklenici Zemin Sorunu Nedeniyle İşi Durdurdu, İdare Yeri Değiştirdi

Bir Büyükşehir Belediyesi tarafından yürütülen müze yapım işinde, yüklenici firma yer teslimi sonrası imalata başlamış ancak bir süre sonra zemin etüt raporu sunarak, zeminin çalışmaya ve fenne uygun imalata engel olduğunu ileri sürerek işi durdurmuştur. İdare de kendi yaptırdığı inceleme sonucunda bu iddiayı haklı bulmuş ve yapım alanını jeolojik yapısı daha uygun görülen başka bir yere, 35 metre kaydırmıştır. Yükleniciye bu nedenle 99 gün ek süre verilmiştir.

Ancak yüklenici, yeni belirlenen alanın da sorunlu olduğunu belirterek sözleşmenin "sulhen feshini" (tarafların anlaşarak feshini) talep etmiştir. İdare bu talebi reddetmiş, yükleniciye çalışmalara devam etmesi yönünde ihtarlar göndermiş, sahada çalışma yapılmadığını tespit edince de 31/03/2022 tarihinde sözleşmeyi feshetmiş ve akabinde 1 yıl süreyle ihalelerden yasaklama kararı tesis etmiştir.

İlk Derece Mahkemesi: "Yüklenici Yeni Yerde Çalışmaya Zorlanamaz"

İlk Derece Mahkemesi, yasaklama kararını iptal etmiştir. Mahkeme kararını, idarenin zemin sorununu kabul ederek işin yapılma yerini değiştirmesinin "proje değişikliği" anlamına geldiği gerekçesine dayandırmıştır. Yüklenicinin, sözleşme dışı olan ve yeni teknik/maliyet analizi gerektiren bu yeni alanda işi yapmaya zorlanamayacağına ve bu değişikliği kabul etmemesinin "taahhüdü ihlal" sayılamayacağına hükmetmiştir.

Danıştay'ın "Gerekçeli Onama" Kararı: Fesih İhtarı Usulsüz!

Bölge İdare Mahkemesi'nin onadığı bu karara karşı idare temyiz yoluna gitmiştir. Danıştay 13. Dairesi, İlk Derece Mahkemesi'nin iptal kararını "sonucu itibarıyla" doğru bulmuş ancak gerekçesini değiştirerek onamıştır (Gerekçeli Onama).

Danıştay, uyuşmazlığın esasına (zemin değişikliğinin proje değişikliği olup olmadığına) girmemiştir. Bunun yerine, doğrudan fesih işleminin usulüne odaklanmıştır:

  1. 4735 sayılı Kanun'un 20. maddesinin (a) bendi ve Sözleşme'nin 25. maddesi, idareye fesih hakkı vermeden önce bir şart koşmaktadır: Yükleniciye "en az on gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen" bir ihtar gönderilmesi ve bu süre sonunda durumun devam ettiğinin tespit edilmesi.
  2. Danıştay, idarenin gönderdiği 18/02/2022, 02/03/2022 ve 11/03/2022 tarihli yazıların hiçbirinin Kanun'un aradığı bu nitelikte (en az 10 gün süreli) bir fesih ihtarı olmadığını tespit etmiştir. Yükleniciye işe devam etmesi için kanuni bir süre tanınmamıştır.
  3. Usulüne uygun bir ihtar ve süre verilmeden yapılan fesih işlemi hukuka aykırıdır.
  4. İhalelerden yasaklama kararı, hukuka uygun bir fesih işlemine dayanmak zorundadır. Fesih işlemi usul yönünden sakat olduğu için, bu feshe dayanılarak tesis edilen yasaklama işlemi de hukuka aykırı hale gelmiştir.

Analizin Sonucu

  1. İdarelerin, 4735 S.K. Md. 20(a) (taahhüdün yerine getirilmemesi) gerekçesiyle sözleşmeyi feshedebilmesi için, öncelikle yükleniciye durumun düzeltilmesi amacıyla en az 10 gün süreli, nedenleri açıkça belirten ve fesih sonucunu içeren resmi bir ihtar göndermesi zorunludur.
  2. Bu nitelikte bir ihtar gönderilmeden (örneğin, sadece "işe başlayın" veya "devam edin" gibi süre belirtmeyen yazılarla) yapılan fesih işlemi, usul yönünden hukuka aykırı olacaktır.
  3. 4735 S.K. Md. 25(f) (taahhüdü yerine getirmemek) bendine dayalı ihalelerden yasaklama kararları, genellikle hukuka uygun bir fesih işlemine dayanır.
  4. Eğer sözleşmenin feshi işlemi usul yönünden (örn: 10 günlük ihtar şartının yokluğu) sakatlanmışsa, bu hukuka aykırı feshe dayanılarak verilen ihalelerden yasaklama kararı da mahkemelerce iptal edilecektir.