Yargıtay'dan Kritik Karar: İdareye "Sözleşmesiz" Yapılan İşin Bedeli Vekâletsiz İş Görme Kapsamında Ödenir!

Kamu kurumları, 4734 ve 4735 sayılı Kanunlar gereği alımlarını ve yapım işlerini yasal prosedürlere uygun olarak yapmak zorundadır. Ancak uygulamada, özellikle acil işlerde, idarenin talebiyle veya "nasıl olsa ödenir" güveniyle sözleşmesiz veya ihalesiz iş yapıldığı durumlarla karşılaşılmaktadır. Bu durum, ödeme aşamasında ciddi hukuki sorunlar yaratmaktadır. Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin 2018/4706 E., 2019/3450 K. sayılı kararı, bu karmaşık duruma "vekâletsiz iş görme" hükümleri çerçevesinde bir çözüm getirmektedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, alacaklarınızın tahsili için kritik önem taşımaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"Taraflar arasında 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu hükümlerine uygun prosedür yürütülerek imzalanmış bir sözleşme bulunmamaktadır. Ancak taraflar arasında usulüne uygun sözleşme ilşkisi kurulmamakla birlikte iş sahibi kamu kurumunca işin yaptırılması ve yapılan işin iş sahibinin yararına olması halinde... 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 526 ve devamı maddelerinde düzenlenen vekâletsiz iş görme hükümleri uyarınca işi yapanın iş sahibinden yapıldığı yıl itibariyle mahalli piyasa rayiçleri ile bedelini isteyebileceği kabul edilmektedir."

Üniversite Hastanesine Sözleşmesiz Elektrik İşleri Yapılması

Davacı bir firma, bir üniversite hastanesinde elektrik, aydınlatma ve kablolama işleri yaptığını, bu işleri davalı idarenin personellerinin imzasıyla belgelendirdiğini belirtmiştir. Davacı, idarenin gösterdiği ve yapmasını istediği tüm işleri "nasıl olsa ödenir" diyerek sözleşme yapmadan ve ödeme almadan tamamladığını iddia ederek iş bedelinin tahsilini talep etmiştir.

İdarenin Savunması: "Davacıyla Sözleşmemiz Yok, İşleri Başka Firma Yaptı"

Davalı üniversite idaresi, davacı ile imzalanmış bir sözleşme olmadığını savunmuştur. İdare, söz konusu işlerin acil olarak yapılması için açılan ihalenin dava dışı başka bir firmada kaldığını ve davacının bu işleri o firmanın alt yüklenicisi olarak yapmış olabileceğini belirterek davanın reddini istemiştir. Bölge Adliye Mahkemesi de akdi ilişkinin ispatlanamadığı gerekçesiyle davayı reddetmiştir.

Yargıtay'ın Değerlendirmesi: Sözleşme Olmasa da "İdarenin Yararına" İse Ödeme Yapılmalı

Yargıtay 15. Hukuk Dairesi, Bölge Adliye Mahkemesi'nin kararını bozmuştur. Yargıtay, davalı üniversitenin bir kamu kurumu olması nedeniyle 4734 ve 4735 sayılı Kanunlara göre alım yapması gerektiğini, taraflar arasında da usule uygun bir sözleşme bulunmadığını tespit etmiştir.

Ancak Yargıtay, bu tespitle yetinmeyip hukuki bir alternatif sunmuştur: Eğer yapılan iş, iş sahibi kamu kurumunun yararına ise, bu durum 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 526. maddesi ve devamında düzenlenen "vekâletsiz iş görme" hükümlerine tabidir. Bu ilkeye göre, usulüne uygun bir sözleşme olmasa dahi, işi yapan kişi, iş sahibinden bu işlerin yapıldığı yıl itibariyle mahalli piyasa rayiçleri üzerinden bedelini talep edebilir. Yargıtay, davacının yaptığı işlerin, idarenin ihale ettiği diğer firmanın işleriyle aynı olup olmadığının netleştirilmesi için yeniden keşif yapılması gerektiğine hükmetmiştir.

Analizin Sonucu

Bu Yargıtay kararı, kamu idarelerine ihalesiz veya sözleşmesiz iş yapan firmalar için kritik bir hukuki yol haritası çizmektedir.

  • İdareler İçin: İdareler, acil dahi olsa işleri ihalesiz ve sözleşmesiz olarak "sözlü talimatla" yaptırmaktan kaçınmalıdır. Aksi halde, işin yararlarına olduğunun ispatlanması durumunda, vekâletsiz iş görme hükümleri uyarınca piyasa rayiçleri üzerinden ödeme yapmak zorunda kalabilirler.
  • Yükleniciler İçin: Kamu idarelerine sözleşmesiz iş yapmak büyük bir risktir. Ancak iş yapılmışsa, alacağın tahsili için "akdi ilişki" (sözleşme) ispatlanamasa bile "vekâletsiz iş görme" hükümleri bir B planı olabilir. Bu durumda kritik olan, yapılan işlerin idarenin menfaatine olduğunu ve idarenin ihale ettiği diğer işlerden farklı, "ek" işler olduğunu net bir şekilde ispatlamaktır.