Yargıtay: "Projeye Uyun" Talimatına Rağmen Proje Dışı İş Yapan Yüklenici, Fazla İmalat Bedeli Alamaz!

Kamu yapım işlerinde yüklenicilerin sahadaki fiili durumu (örn: kot farkları) projelere uygun bulmayarak, idarenin bilgisi veya talimatı dışında proje değişikliğine gitmesi sık rastlanan bir sorundur. Yükleniciler bu imalatları "işin gereği" veya "daha sağlam" olduğu gerekçesiyle yapsalar da, bu durum hakediş ödemelerinde ciddi anlaşmazlıklara yol açmaktadır. Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin 16.01.2020 tarih ve 2019/2098 E., 2020/116 K. sayılı kararı, idarenin rızası ve yazılı oluru olmayan proje dışı imalatların bedelinin ödenmeyeceğini net bir şekilde ortaya koymuştur. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, yaptığınız imalatların bedelini alabilmeniz için zorunludur.

Kararın İlgili Kısmı

"Yüklenicinin kendisine verilen projelerin zemine uygun olmadığını bildirmesine rağmen idarece aynen uygulanması konusunda ısrar edilmiş ise... yüklenicinin de genel ihbar mükellefiyetine rağmen iş sahibinin sözleşme eki projeye göre imalât yapılmasında ısrar etmesine rağmen projeye aykırı imalât yaparak iş sahibi tarafından istenilenden daha sağlam iş yapmış olduğu ve fazla imalât gerçekleştirmiş olduğundan bahisle iş sahibinden fazla imalât bedeli talep etmesi mümkün değildir."

Park İnşaatında Kot Farklılığı Nedeniyle Proje Dışı İmalat Yapılması

Davacı yüklenici, üstlendiği park inşaatı işinde, sözleşme eki projelerdeki kotların fiili duruma uymadığını, belediyenin yol kotlarına uygun olarak daha fazla imalat yapmak zorunda kaldığını iddia etmiştir. Yüklenici, bu "sözleşme dışı fazla imalatlar" için idareden ek bedel talep etmiştir.

İdarenin Talimatı: "Projedeki Kotlara Uygun Olarak Devam Edin"

Yüklenici, kot sorununu idareye yazılı olarak bildirmiş ve ek süre talep etmiştir. Ancak davalı idare, cevabi yazısında "projede verilen kotlara uygun olarak... park inşaatına devam edilmesi" yönünde net bir talimat vermiştir. İdare, projeye uygun imalat yapılmasında ısrar etmesine rağmen yüklenici proje dışına çıkarak imalat yapmıştır.

Yargıtay'ın Değerlendirmesi: Yüklenicinin "İhbar Mükellefiyeti" ve Sonuçları

Yargıtay, kararın analizini Yapım İşleri Genel Şartnamesi (YİGŞ) ve Borçlar Kanunu üzerinden yapmıştır.

  1. İhbar Mükellefiyeti: Yargıtay, YİGŞ Madde 14 ve TBK Madde 472 uyarınca yüklenicinin projelerdeki veya zeminindeki hataları idareye bildirmekle yükümlü olduğunu kabul etmiştir. Yüklenicinin ilgili yazısı ile bu "genel ihbar mükellefiyetini" yerine getirdiği kabul edilmiştir.
  2. İdarenin Talimatı: Ancak, bu ihbara rağmen idare işin "kendi istediği gibi" yani projeye göre yapılmasında ısrar etmiştir.
  3. Yüklenicinin Sorumluluğu: Yargıtay'a göre, bu durumda yüklenicinin iki seçeneği vardı: Ya işe devam etmemek ya da idarenin talimatına uyarak projeye göre imalat yapmak. Yüklenici projeye göre imalat yapsaydı ve bir ayıp (kusur) oluşsaydı, ihbar mükellefiyetini yerine getirdiği için bu ayıptan sorumlu olmayacaktı.
  4. Hukuki Sonuç: Yüklenicinin, idarenin "projeye uy" talimatına rağmen, idarenin rızası dışında projeye aykırı imalat yaparak "daha sağlam iş yaptım" gerekçesiyle fazla imalat bedeli talep etmesi hukuken mümkün değildir.

Analizin Sonucu

Bu karar, yüklenicilerin "daha iyisini biliyorum" yaklaşımıyla proje dışına çıkmasının mali sonuçlarını netleştirmektedir.

  • İdareler İçin: Projelerinde bir hata olduğu yüklenici tarafından bildirilirse, idare bu bildirimi ciddiyetle incelemelidir. Eğer idare, tüm sorumluluğu alarak projede ısrar ediyorsa, bunu yükleniciye net bir şekilde yazılı olarak bildirmelidir.
  • Yükleniciler İçin: Sahada proje ile uyumsuz bir durum (kot farkı, zemin sorunu vb.) tespit edildiğinde, bu durum YİGŞ ve sözleşme hükümlerine göre derhal idareye yazılı olarak bildirilmelidir (ihbar mükellefiyeti). Eğer idare bu bildirime rağmen "projeye aynen uyun" talimatı verirse, yüklenici bu talimata uymak zorundadır. İdarenin bu talimatına rağmen proje dışına çıkılması halinde, yapılan fazla imalatın bedeli talep edilemez. İdare talimatına uymak, ileride oluşabilecek kusurlardan dolayı sorumluluğu idareye yükleyecektir.