Yargıtay'dan Emsal Karar: İhtar Çekmeden Kesilen Gecikme Cezası Geçersizdir!

Hizmet alım sözleşmelerinde idarelerin gecikme halinde ceza talep etme hakkı, genellikle sözleşmedeki belirli ihtar (uyarı) şartlarına bağlanmıştır. Yükleniciye usulüne uygun bir ihtar çekilmeden ceza tahakkuk ettirilmesi, bu cezaların tahsilini hukuken imkansız hale getirebilir. Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin 2016/6384 E., 2018/1591 K. sayılı kararı, sözleşmede birden fazla ceza maddesi olması durumunda hangi maddeye göre ihtar çekilmesi gerektiğini ve feshedilmeyen bir sözleşmede ceza süresinin nasıl yorumlanacağını netleştiren önemli bir karardır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, haksız cezai yaptırımlarla karşılaşmanızı engelleyecektir.

Kararın İlgili Kısmı

"Davacı idarenin 16.1.1. maddesi uyarınca ihtar çekmediği ve bu nedenle bu maddede belirlenen cezayı isteyemeyeceği, ancak sözleşmenin 26. maddesinde düzenlenen ceza hükmünün uygulanması gerekmekle birlikte 26.1 (a) maddesinde düzenlenen feshedilemeyen süreye ilişkin cezayı isteyebileceği, bunun da ancak (10) gün olabileceği gözetilmeden 81 günlük cezaya hükmedilmesi doğru olmamıştır. Bu nedenlerle mahkemece yapılacak iş, feshedilmeyen 10 (on) günlük süreye ilişkin cezanın davalıdan tahsili ile fazlaya ilişkin istemin reddinden ibaret olmalıdır."

Yazılım Sözleşmesinde Gecikme ve Ceza Talebi

Davacı idare, davalı yüklenici ile "Sesli-Görüntülü Kayıt ve Video Konferans Sistemi Yazılım Bakım Destek Hizmeti Alımı" için sözleşme imzalamıştır. İdare, işlerin zamanında bitirilmediğini ve 02.02.2012 tarihli yazı ile 10 gün süreli ihtar çekildiğini belirterek, tespit edilen gecikme süresi için 20.088,00 TL ceza ve faiz talep etmiştir.

Yerel Mahkemenin 81 Günlük Ceza Kararı

Yerel mahkeme, yaptığı değerlendirmede ilk ihtar tarihini baz alarak 81 günlük gecikme cezası hesaplamış ve davanın kabulüne karar vermiştir.

Yargıtay'ın Değerlendirmesi: Ceza Ancak İhtarın İlgili Olduğu Madde ve Süre Kadar İstenebilir

Yargıtay, kararı bozarken sözleşmenin ceza maddelerini ayrı ayrı incelemiştir:

  1. Madde 16.1.1: Bu madde, "teknik şartnamedeki hükümlere aykırı davranılması" halinde 5 iş günü süreli ihtar ve sonrasında günlük %0,2 ceza öngörmektedir. Yargıtay, davacı idarenin bu maddeye dayanarak bir ihtar çekmediğini, dolayısıyla bu maddeye dayanarak ceza isteyemeyeceğini belirtmiştir.
  2. Madde 26: Bu madde ise, "yüklenicinin taahhüdünü yerine getirmemesi veya işi süresinde bitirmemesi" halinde, 10 gün süreli ihtar ve durumun devam etmesi halinde sözleşmenin feshini düzenlemektedir. İdarenin çektiği 10 günlük ihtar bu maddeye uygundur.

Yargıtay, idarenin 16. maddeye göre değil, 26. maddeye göre talepte bulunabileceğine, ancak bu durumda dahi cezanın, sözleşmenin feshedilmeyip devam ettiği varsayıldığında, yalnızca "feshedilemeyen süre" olan 10 günlük ihtar süresi için istenebileceğine hükmetmiştir. 81 günlük ceza hesaplanmasını hatalı bulan Yargıtay, talebin 10 günlük ceza ile sınırlandırılması gerektiğine karar vermiştir.

Analizin Sonucu

Bu karar, sözleşme yönetiminde idareler ve yükleniciler için kritik dersler içermektedir:

  • İdareler İçin: Bir gecikme veya aykırılık durumunda, sözleşmenin hangi maddesine dayanarak ceza talep ediliyorsa, o maddenin gerektirdiği ihtar usulü (süre, içerik vb.) harfiyen yerine getirilmelidir. Yanlış maddeye dayanan veya usulsüz bir ihtar, ceza hakkını düşürebilir.
  • Yükleniciler İçin: İdareden gelen ihtarnamelerin hangi sözleşme maddesine dayandığı dikkatle incelenmelidir. Eğer idarenin iddiası ile ihtarın dayandığı madde uyumsuzsa (örneğin teknik aykırılık iddiası yokken Madde 16'ya göre ihtar çekilmesi) veya ihtar hiç çekilmemişse, bu durum ceza taleplerine karşı güçlü bir savunma oluşturur.