Yargıtay'dan Fiyat Farkı Uyarısı: "Geçici Madde 5 ve 6'yı İncelediniz mi?"

Kamu ihale sözleşmelerinde fiyat farkı ödenip ödenmeyeceği, 4735 sayılı Kanun ve ilgili Cumhurbaşkanı Kararlarına (Esaslar) tabidir. İdarelerin, maliyetleri düşürmek amacıyla ihale dokümanlarına "fiyat farkı verilmeyecektir" hükmü koyması sıkça rastlanan bir durumdur. Ancak asgari ücret artışları veya COVID-19 sonrası gibi olağanüstü ekonomik gelişmeler, yasa koyucuyu sözleşmede hüküm olmasa dahi fiyat farkı ödenmesine imkan tanıyan geçici maddeler (örn: Geçici 5, Geçici 6) çıkarmaya itmiştir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, firmanızın yasal istisnalardan doğan alacaklarını tespit etmenizi sağlar. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi’nin 11.12.2024 tarihli ve E:2024/1527, K:2024/4805 sayılı kararı, bu istisnai durumların mahkemelerce nasıl incelenmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"Bu durumda davacının sözleşmenin 14. maddesinde kararlaştırıldığı şekilde ‘4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın 7.1 ve 8. maddesine göre fiyat farkı talebinde bulunması mümkün değildir. Ancak, eldeki dosyada sözleşme konusu hizmet alım dönemi ... olduğundan mahkemece KİSK geçici 5. ve 6. maddede belirlenen tarihler arasında fiyat farkı talebinde bulunup bulunmayacağının varsa miktarının KİSK Geçici 5. ve 6. maddeler ve bunlara ilişkin esaslar dikkate alınarak belirlenmek üzere ... ek rapor ile belirlenip sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile karar verilmesi doğru olmadığı..."

Yüklenicinin "Fiyat Farkı Ödenmez" Hükmüne Rağmen Talebi

Davacı yüklenici, bir su ve kanalizasyon idaresi ile 2019 yılında "şoförlü, yakıtlı araç ve iş makinesi kiralaması" hizmet alım sözleşmesi imzalamıştır. Sözleşmenin 14. maddesinde, mücbir sebepler veya idareden kaynaklı süre uzatımı halleri dışında fiyat farkı verilmeyeceği açıkça belirtilmiştir. Yüklenici, buna rağmen sözleşme dönemindeki asgari ücret artışlarının kendisine ödenmediği gerekçesiyle alacak davası açmıştır.

Yerel Mahkemenin Hatalı Gerekçeyle Verdiği Kabul Kararı

Kocaeli 2. Asliye Ticaret Mahkemesi, davayı kabul etmiştir. Mahkeme, gerekçe olarak asgari ücretin kanunla belirlendiğini ve sözleşmedeki aksine hükümlerin geçersiz olduğunu belirtmiş, ancak hukuki dayanak olarak 2013 yılında yürürlükten kaldırılmış olan 2002 tarihli Fiyat Farkı Kararnamesi'nin 8. maddesini esas almıştır. Bölge Adliye Mahkemesi (İstinaf) da bu kararı hukuka uygun bularak esastan reddetmiştir.

Yargıtay Analizi: Hem Gerekçe Hatalı Hem de İnceleme Eksik

Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, kararı iki temel nedenle bozmuştur:

  1. Hatalı Mevzuat: Yerel mahkemenin kararını dayandırdığı 2002 tarihli Kararname, 2013 yılında yürürlükten kaldırılmıştır. Mahkemenin mülga (geçersiz) bir mevzuata dayanarak hüküm kurması, başlı başına bozma nedenidir.
  2. Sözleşme Hükmü Esastır (Ana Kural): Yargıtay, yürürlükteki Fiyat Farkı Esaslarına (Hizmet Alımları Md. 7.1) göre, fiyat farkı ödenebilmesi için bunun idari şartname ve sözleşmede açıkça belirtilmiş olması gerektiğini vurgulamıştır. Bu sözleşmede ise (Md. 14) tam tersine "ödenmeyeceği" yazmaktadır. Dolayısıyla, ana kurala göre yüklenici fiyat farkı alamaz.
  3. İstisnanın İncelenmemesi (Eksik İnceleme): Yargıtay, ana kural bu olmakla birlikte, idarelerin 4735 sayılı Kanun'a (KİSK) eklenen Geçici 5. Madde (1/7/2021 ile 31/12/2021 arası ifalar için) ve Geçici 6. Madde (1/1/2022 ile 31/3/2022 arası ifalar için) hükümlerini hatırlatmıştır. Bu maddeler, sözleşmede hüküm olup olmadığına bakılmaksızın o dönemlerde yapılan işler için ek fiyat farkı ödenmesini emretmektedir.
  4. Sonuç: Yargıtay, mahkemenin, yüklenicinin hizmetinin bu kritik tarih aralıklarına (Geçici 5 ve 6) denk gelip gelmediğini araştırmadan, sadece mülga bir kararnameye dayanarak karar vermesini "eksik inceleme" olarak nitelendirmiş ve kararı bozmuştur.

Analizin Sonucu

  1. Sözleşmedeki Hüküm Bağlayıcıdır: Fiyat farkı taleplerinde ana kural, sözleşme ve şartnamedeki hükümdür. Eğer "fiyat farkı verilmez" yazıyorsa, yüklenici kural olarak bu farkı talep edemez.
  2. İstisna "Geçici Maddelerdir": Bu kuralın en önemli istisnası, 4735 sayılı Kanun’a sonradan eklenen ve "sözleşmede hüküm olup olmadığına bakılmaksızın" ödeme yapılmasını öngören Geçici 5, Geçici 6 gibi özel düzenlemelerdir.
  3. Tarih Aralığı Kritik: Yükleniciler, sözleşmelerinde fiyat farkı hükmü olmasa bile, işi ifa ettikleri dönemin Geçici 5 ve 6. maddelerde belirtilen (2021-2022) tarihlere denk gelip gelmediğini kontrol etmelidir.
  4. Mevzuat Takibi Şarttır: Mahkemelerin dahi güncel mevzuatı (mülga/yürürlükte) karıştırabildiği görülmektedir. Bu karar, fiyat farkı gibi teknik konularda güncel mevzuat takibinin ve doğru hukuki dayanağın hayati önem taşıdığını göstermektedir.