Yargıtay'dan Emsal Karar: "Asgari Ücret Kamu Düzenindendir, Fiyat Farkı Ödenmelidir"

Hizmet alımı ihalelerinde, özellikle personel çalıştırılmasına dayalı işlerde, sözleşme döneminde gelen yüksek asgari ücret artışları, yüklenicilerin mali dengesini alt üst etmektedir. 2016 yılında yaşanan %30'luk olağandışı artış, bu konuda binlerce "sözleşmenin uyarlanması" (TBK 138) davasının açılmasına neden olmuştur. İdarelerin, sözleşmede fiyat farkı kararnamesine atıf olmamasını veya yüklenicinin SGK prim desteğinden faydalanmasını gerekçe göstererek ödeme yapmaması, hukuki bir belirsizlik yaratmıştır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, olağandışı maliyet artışlarına karşı yasal haklarınızı korumanızı sağlar. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi’nin 13.05.2022 tarihli ve E:2021/3968, K:2022/2702 sayılı kararı, bu konudaki hukuki statüyü netleştiren bir dönüm noktasıdır.

Kararın İlgili Kısmı

"Yukarıda belirtildiği şekilde, asgari ücret kamu düzenine ilişkindir. İşçiye asgari ücretten az ücret ödenmesi halinde devlet kamu gücünü kullanarak ücretin asgari ücret seviyesine çıkartılmasını sağlamalıdır. Tarafı kim olursa olsun sözleşmelerde asgari ücret fiyat farkı ödenmesinin önüne geçen hükümler konulması veya birtakım gerekçelerle bunun önüne geçmeye çalışılması asgari ücretin kamu düzeni niteliğiyle bağdaşmaz. Bu durumda mahkemece, alanında uzman bilirkişi marifetiyle ... eski ve yeni brüt asgari ücret tutarları arasındaki fiyat farkının hesaplanması suretiyle tespit edilecek miktar üzerinden sözleşmenin uyarlanmasına karar verilmesi gerekirken..."

Yüklenici, 2016'daki %30'luk Artış İçin Uyarlama İstedi

Davacı yüklenici, Sağlık Bakanlığı ile 2015'te "sürücülü ambulans kiralama" (83 sürücü ile) hizmet alımı sözleşmesi imzalamıştır. 2016 yılında asgari ücrete gelen %30 oranındaki olağan dışı artışın ek mali yük getirdiğini belirten yüklenici, bu farkın ödenmesi ve sözleşmenin TBK 138 (aşırı ifa güçlüğü) uyarınca uyarlanması için dava açmıştır.

Mahkeme Aşamaları: Yerel Mahkeme "Kabul", Bölge Adliye "Ret" Kararı Verdi

İlk Derece Mahkemesi, %29,33'lük artışın "öngörülemez" olduğuna, sözleşme bedelinin 1/4'ünü etkilediğine ve bu nedenle TBK 138 uyarınca sözleşmenin uyarlanması gerektiğine karar vererek davayı kabul etti. Ancak Ankara Bölge Adliye Mahkemesi (BAM), bu kararı kaldırdı. BAM, asgari ücretin her yıl arttığını, bu artışın "katlanılamayacak derecede" olmadığını ve yüklenicinin zaten 6661 sayılı Kanun ile SGK prim desteği aldığını belirterek davanın reddine karar verdi.

Yargıtay Analizi: "Asgari Ücret Kamu Düzenindendir, Tartışılamaz"

Yüklenicinin temyizi üzerine Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, BAM'ın ret kararını BOZDU. Yargıtay, konuyu TBK 138 (uyarlama) çerçevesinden çıkarıp daha temel bir ilkeye dayandırdı: Asgari ücret kamu düzenine ilişkindir.

Yargıtay'a göre:

  1. Asgari ücret kanunla belirlenir ve altında ödeme yapılması mümkün değildir.
  2. Bu "kamu düzeni" niteliği, sözleşmelere "fiyat farkı ödenmez" hükmü konulmasıyla engellenemez.
  3. Aynı şekilde, yüklenicinin asgari ücretin altında yapılan ödemeyi "ihtirazi kayıt koymadan" kabul etmesi de bu talebin reddi için gerekçe gösterilemez.
  4. Tarafı kim olursa olsun (idare dahil), asgari ücret farkını ödememek kamu düzenine aykırıdır.
  5. Bu nedenle mahkeme, uyarlama şartlarının (katlanılamazlık, öngörülemezlik, SGK desteği vb.) tartışılmasına girmeden, doğrudan eski ve yeni brüt asgari ücret arasındaki farkı hesaplatıp yükleniciye ödemelidir.

Analizin Sonucu

  1. Asgari Ücret Kamu Düzenindendir: Yargıtay, bu kararla asgari ücret artışını basit bir "fiyat farkı" kalemi veya "uyarlama" konusu olmaktan çıkarıp, emredici bir "kamu düzeni" kuralı olarak tanımlamıştır.
  2. Sözleşme Hükümleri Geçersizdir: Sözleşmede "fiyat farkı ödenmez" yazsa dahi, bu hüküm asgari ücretin yasal artış kısmı için "yok hükmünde" sayılmalıdır.
  3. İhtirazi Kayıt Gerekmez: Yüklenicinin, eksik ödenen hakedişleri ihtirazi kayıt koymadan tahsil etmiş olması, asgari ücret farkını talep etme hakkını ortadan kaldırmaz.
  4. İdareler Artış Farkını Ödemek Zorundadır: Bu içtihat, idarelerin (sözleşmede hüküm olmasa bile) asgari ücretteki artıştan doğan farkı yüklenicilere ödemek zorunda olduğunu netleştirmiştir.