Belediyenin Anket Alımında Kritik Sınır: "Belediye Hizmeti" Dışına Çıkmak Kamu Zararıdır!

Belediyelerin, belde sakinlerinin nabzını tutmak için kamuoyu araştırması veya anket hizmeti alması yasal bir yetkidir. Ancak bu yetkinin sınırı nedir? Belediye bütçesi, ulusal siyasi gündemi takip etmek için kullanılabilir mi? Sayıştay 4. Dairesi'nin 23.01.2025 tarih ve 339 sayılı Kararı (İlam No: 67, Madde No: 1), bu yetkinin sınırlarını "mahalli müşterek ihtiyaç" ve "belediye hizmetleri" ile çizerek, bu sınırların dışına çıkan harcamaların kamu zararı oluşturacağına oy çokluğuyla karar vermiştir.

Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, idari harcamaların mevzuata uygunluk denetimi ve olası kamu zararı risklerinin yönetimi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, idarenizi güvence altına alacaktır.

Kararın İlgili Kısmı

"Sonuç olarak, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nda belde sakinlerinin belediye hizmetleriyle ilgili görüş ve düşüncelerini tespit etmek amacıyla kamuoyu yoklaması ve araştırması yapılabileceği hükmünün dışına çıkılarak, belediye hizmetleriyle ilgili olmayan, mahalli müşterek nitelikte olma şartını sağlamayan, Türkiye geneli siyasi konulara yönelik kamuoyu yoklaması ve araştırması yapılması ve bedelinin Belediye bütçesinden ödenmesi, kamu zararına sebebiyet vermektedir."

Olayın Arka Planı: Belediyenin "Araştırma ve Raporlama" Aboneliği

Bir belediye, iki farklı şirketten "araştırma" ve "raporlama" konulu hizmet alımları için abonelik sözleşmeleri imzalamıştır. Yapılan incelemede, bu hizmet alımlarının içeriğinin, belediyenin sunduğu hizmetlere (altyapı, temizlik, sosyal yardım vb.) yönelik olmadığı tespit edilmiştir.

Mevzuatın Sınırı: 5393 S.K. Md. 15 ve 60

5393 sayılı Belediye Kanunu, belediyelere bu yetkiyi net bir amaçla vermiştir:

  • Yetki (Md. 15): Belediyeler, "belde sakinlerinin belediye hizmetleriyle ilgili görüş ve düşüncelerini tespit etmek amacıyla" kamuoyu yoklaması ve araştırması yapabilir.
  • Gider (Md. 60): "Belediye hizmetleriyle ilgili olarak yapılan" kamuoyu yoklaması giderleri belediye gideri sayılır.

Kanun, bu harcamanın konusunu "belediye hizmetleri" ile açıkça sınırlandırmıştır.

Sayıştay'ın Tespiti: Alınan Hizmet "Türkiye Geneli Siyasi" İçerikli, "Mahalli" Değil

Sayıştay Dairesi, alınan hizmetin şartnamelerinde araştırma metodolojisinin belirsiz olmasının yanı sıra, asıl sorunun içerikte olduğunu vurgulamıştır. Alınan rapor ve analizler, "Türkiye geneli siyasi ve politik konulardan" oluşmaktadır. Bu içerik, belediyenin görev alanı olan "mahalli müşterek ihtiyaç" şartını sağlamamaktadır.

Daire, 5393 sayılı Kanun'un çizdiği sınırın dışına çıkılarak, belediye hizmetleriyle ilgisiz, ulusal siyasi konulara yönelik bir hizmet alınmasını, 5018 sayılı Kanun'un 71. maddesi uyarınca "mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması" olarak değerlendirmiş ve kamu zararına hükmetmiştir.

Karşı Oy Gerekçesi: "Mahalli İhtiyaç Esnek Yorumlanmalı"

Karara muhalif kalan üyeler (azınlık görüşü), "mahalli müşterek ihtiyaç" kavramının zamana ve koşullara göre değişebileceğini savunmuştur. Vatandaşların genel sosyolojik ve psikolojik özelliklerini (genel nitelikli yoklamalarla) anlamanın, yerel ihtiyaçların tespitine de yardımcı olabileceğini ve mevzuatın bilgi kaynaklarını sınırlamadığını belirterek kamu zararı oluşmadığı yönünde görüş bildirmişlerdir.

Analizin Sonucu

  1. İdareler İçin: Belediyeler kamuoyu araştırması ve anket hizmeti alabilirler, ancak bu hizmetin konusu mutlaka belediyenin görev alanına giren hizmetlerle (yol, su, park, sosyal yardımlar vb.) ilgili olmalı ve belde sakinlerinin bu hizmetlere dair görüşlerini ölçmelidir.
  2. Risk Alanı: Ulusal siyasi gündem, genel politik analizler veya belediyenin görev alanı dışındaki konular için bütçeden araştırma hizmeti alınması, Sayıştay çoğunluk kararına göre doğrudan kamu zararıdır.
  3. Sorumluluk: Bu tür mevzuata aykırı harcamalarda sorumluluk, ödeme emri belgelerindeki Harcama Yetkilisi ve Gerçekleştirme Görevlisine aittir.