YFK'dan Yükleniciyi Koruyan Görüş: Hakediş Gecikmesi İdare Kusurudur, 20 Günlük Bildirim Şartı Aranmaz!

Yapım işleri sözleşmelerinde, idarenin hakediş ödemelerini geciktirmesi yüklenicilerin finansmanını doğrudan etkileyerek iş programlarını aksatmaktadır. Yükleniciler bu durumda süre uzatımı talep ettiklerinde, idareler genellikle Yapım İşleri Genel Şartnamesi'ndeki (YİGŞ) "20 gün içinde yazılı bildirim" şartının yerine getirilmediğini öne sürerek talebi reddetmektedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, idari kusurlara dayalı süre uzatım taleplerinizde usul engellerine takılmamanızı sağlar. Yüksek Fen Kurulu'nun 16.07.2010 tarih ve B.09.0.YFK.0.00. 411-1166 483 sayılı görüşü, bu usul tartışmasına net bir son vermiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"Belirtilen bu hükümler birlikte değerlendirildiğinde, hakediş ödemelerinin ön görülen sürede ödenememesi durumu idarenin sözleşmenin ifasına ilişkin yükümlülüklerinin bir kısmını öngörülen sürede yerine getirememesi veya idarenin sebebiyet verdiği haller kapsamında olduğu, dolayısıyla işe etki derecesi göz önüne alınarak hakediş ödemelerindeki gecikmeden dolayı süre uzatımı verilebileceği, hakediş ödemelerindeki gecikmeler idarenin sebebiyet verdiği hallerden olduğundan yüklenicinin bu konu ile ilgili süre uzatım konusunda 20 gün içinde yazılı bildirimde bulunma şartının aranmasına gerek bulunmadığı..."

Olayın Arka Planı: İdare Hakedişleri Geciktiriyor, Yüklenici Süre İstiyor

Birim fiyat sözleşmeli bir otobüs terminali yapım işinde, idare düzenlenen 14 hakedişten 12'sini sözleşmedeki süresinde (tahakkuk + 15 gün) ödememiştir. Yüklenici, bu gecikmeler sırasında işi durdurmamış ancak daha sonra gecikmelerin toplam işe etkisi nedeniyle 197 günlük ek süre talebinde bulunmuştur. İdare, "hakediş gecikmesi süre uzatımı sebebi midir?" ve "yüklenici neden gecikmeler yaşanırken 20 gün içinde başvurmadı?" sorularını Yüksek Fen Kurulu'na sormuştur.

YFK Görüşü - Esas: Hakediş Gecikmesi, İdare Kusurudur ve Süre Uzatım Sebebidir

Yüksek Fen Kurulu, öncelikle hakediş gecikmesinin süre uzatım sebebi olup olmadığını değerlendirmiştir.

  • İşe ait sözleşmenin 19.4. maddesi (ve YİGŞ Md. 29), idarenin sözleşmesel yükümlülüklerini (yer teslimi, proje onayı, ödenek yetersizliği gibi) yerine getirmemesi halinde süre uzatımı verileceğini düzenler.
  • Hakedişin zamanında ödenmesi, idarenin temel sözleşmesel yükümlülüğüdür. Bunun yapılmaması "ödenek yetersizliği" ile eşdeğer bir idari kusurdur.
  • Bu durum, "idarenin sebebiyet verdiği haller" kapsamındadır.
  • Bu nedenle, YFK, gecikmenin "işe etki derecesi" (iş programına fiili etkisi) dikkate alınarak yükleniciye süre uzatımı verilmesi gerektiğine karar vermiştir.

YFK Görüşü - Usul: İdare Kusurunda 20 Günlük Bildirim Şartı Aranmaz

Kurul, idarenin "20 günlük bildirim şartı" savunmasını da değerlendirmiştir.

  • YİGŞ Md. 29, mücbir sebepler veya yükleniciden kaynaklanmayan hallerde (örn: üçüncü kişilerin engellemesi) yüklenicinin durumu öğrendiği tarihten itibaren 20 gün içinde idareye yazılı olarak bildirimde bulunmasını şart koşar.
  • Ancak YFK, incelenen sözleşmenin 19.4. maddesinin (ve YİGŞ'nin ilgili hükmünün) "idarenin sebebiyet verdiği" (idare kusuru) hallerde bu 20 günlük bildirim şartının aranmayacağını açıkça belirttiğini vurgulamıştır.
  • Hakediş gecikmesi, yükleniciden kaynaklanan bir hal değil, doğrudan "idarenin sebebiyet verdiği" bir kusur olduğundan, yüklenicinin bu kusuru idareye 20 gün içinde bildirmemiş olması, onun süre uzatımı hakkını ortadan kaldırmaz.

Analizin Sonucu

  1. Hakedişlerin sözleşmede belirtilen sürede ödenmemesi, idarenin kusurudur ve YİGŞ Md. 29 kapsamında net bir süre uzatımı sebebidir.
  2. Süre uzatım miktarı, gecikmenin iş programı üzerindeki fiili etkisi (işe etki derecesi) dikkate alınarak belirlenir.
  3. Hakediş gecikmesi "idarenin sebebiyet verdiği" bir kusur olduğundan, yüklenicinin YİGŞ'deki 20 günlük yazılı bildirim şartına uymaması, süre uzatımı hakkını ortadan kaldırmaz. Yüklenici bu talebini işin devamı sırasında veya sonunda da idareye iletebilir.