YFK Tekrarladı: Hakediş Gecikmesi Süre Uzatım Sebebidir! Peki Tahakkuk Süresi Ne Zaman Başlar?

Yüklenicilerin iş programlarını ve finansal akışlarını doğrudan etkileyen hakediş ödemelerinin ne zaman yapılacağı, sözleşmelerde net sürelere bağlanmıştır. Ancak bu sürelere uyulmaması halinde yüklenicinin "süre uzatımı" talep edip edemeyeceği veya idarenin "tahakkuk" süresini hangi tarihten başlattığı, idareler ve firmalar arasında kronik bir anlaşmazlık konusudur. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, hakediş ödeme takviminizi ve gecikme durumunda süre uzatımı haklarınızı netleştirmenizi sağlar. Yüksek Fen Kurulu'nun 25.03.2010 tarih ve B.09.0.YFK.0.00. 411/1-483 sayılı görüşü, bu iki önemli konuya da açıklık getirmektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"Yani, yüklenicinin başvurusu üzerine düzenlenen hakedişin yüklenici tarafından imzalanmasından sonra otuz günlük tahakkuk süresi başlamış olmaktadır... Sözleşmesinde belirtilen süresi içerisinde ödenemeyen hakediş miktarlarının işe tesiri oranında, sözleşmesi ve ekleri hükümlerine uygun olarak hesaplanacak bir sürenin de süre uzatımı olarak verilmesi gerekmektedir."

Anlaşmazlık Konusu 1: Hakediş Gecikmesi Süre Uzatım Sebebi midir?

Yüklenici, hakediş ödemelerinin sözleşmede belirtilen sürelerde yapılmamasını gerekçe göstererek süre uzatımı talep etmiştir.

YFK Görüşü: Evet, süre uzatımı sebebidir. Kurul, işe ait sözleşmenin 19.4. maddesine atıf yapmıştır. Bu madde, idarenin sözleşmesel yükümlülüklerini (yer teslimi, proje onayı, ödenek yetersizliği gibi) yerine getirmemesi ve bu nedenle yüklenici kusuru olmadan gecikme olması halinde süre uzatımı verileceğini düzenlemektedir. YFK, hakedişin zamanında ödenmemesini de bu madde kapsamında (idarenin yükümlülüğünü yerine getirmemesi / ödenek yetersizliği) bir idari kusur olarak değerlendirmiştir. Bu nedenle, "ödenemeyen hakediş miktarlarının işe tesiri oranında" hesaplanacak bir sürenin yükleniciye süre uzatımı olarak verilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Anlaşmazlık Konusu 2: Hakediş "Tahakkuk Süresi" Ne Zaman Başlar?

Sözleşmede hakedişin "idarece onaylandıktan sonra otuz gün içinde tahakkuka bağlanacağı" belirtilmiştir. Ancak "onay" süreci belirsiz olduğundan, 30 günlük tahakkuk süresinin hangi tarihte başlayacağı belirsizdir.

YFK Görüşü: Kurul, bu belirsizliği gidermek için sözleşmenin eki olan Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin (YİGŞ) 40. maddesine (eski YİGŞ Md. 40, yeni YİGŞ Md. 39 ile benzerdir) bakılması gerektiğini belirtmiştir. YİGŞ'nin ilgili maddesinde "Hakediş raporu, yüklenici veya vekili tarafından imzalandığı tarihten başlamak üzere... otuz gün içinde tahakkuka bağlanır." hükmü yer almaktadır. YFK, bu hükmü esas alarak 30 günlük tahakkuk süresinin, hakedişin yüklenici tarafından imzalandığı tarihten itibaren başladığını netleştirmiştir.

Analizin Sonucu

  1. Hakedişlerin sözleşmede belirtilen sürede (tahakkuk + ödeme süresi) ödenmemesi, idarenin kusurudur ve YİGŞ Md. 29/4 kapsamında (ödenek yetersizliği benzeri) bir süre uzatımı nedenidir.
  2. İdare, bu gecikmenin işe tesir ettiği oranda (örneğin, ödenmeyen tutarın iş programına etkisi oranında) yükleniciye süre uzatımı vermek zorundadır.
  3. Hakediş ödeme takvimindeki kritik "tahakkuk süresi" (sözleşmede 30 gün olarak belirtilen), idarenin keyfi olarak beklediği "onay" tarihinde değil, YİGŞ uyarınca hakedişin "yüklenici tarafından imzalandığı" tarihte başlar.