Danıştay'dan 20(a) ve 20(b) Ayrımı: Sözleşme Bittikten Sonraki "Yasak Fiil" Tespiti İçin 10 Günlük İhtar Gerekmez!

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 20. maddesi, idareye sözleşmeyi feshetme yetkisi verirken (a) ve (b) bentlerinde iki farklı usul öngörmektedir. (a) bendi "taahhüdün yerine getirilmemesi" durumunda "en az 10 gün süreli ihtar" şartı ararken; (b) bendi 25. maddedeki "yasak fiillerin" tespiti halinde "ihtara gerek kalmaksızın" fesih imkanı tanır. Bu iki usulün karıştırılması, yasaklama taleplerinin reddedilmesine yol açabilmektedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, fesih ve yasaklama prosedürlerinin doğru işletilmesini sağlar. Danıştay 13. Dairesi’nin 10/02/2025 tarihli E:2024/3422, K:2025/634 sayılı kararı, bu iki fesih türü arasındaki farkı net bir şekilde ortaya koymuştur.

Kararın İlgili Kısmı

"hakkında yasaklama kararı verilmesi talep edilen şirketin üzerinde kalan ihale konusu süreli işin sona erdiği, ortada fiilen tamamlanabilmesi mümkün olan -4735 sayılı Kanun'un 20. maddesinin (a) bendi kapsamında... bir iş olmadığı, Belediyece 4735 sayılı Kanun'un 20. maddesinin (b) bendi kapsamında sona eren sözleşmenin uygulanması sırasında yüklenicinin Kanun'un 25. maddesinde sayılan yasak fiil veya davranışlarda bulunmuş olduğundan bahisle yasaklanmasının talep edildiği anlaşıldığından olayın 4735 sayılı Kanun'un 20. maddesinin (b) bendi kapsamında değerlendirilmesi gerektiği açıktır."

Olayın Arka Planı: Sözleşme Bitti, Kusurlar Sonra Tespit Edildi

Bir Belediye, 3 aylık (01/10/2022 - 31/12/2022) "Çöp Toplama Araç Kiralama" hizmeti almıştır. Sözleşme süresi 31/12/2022 tarihinde sona ermiştir. Sözleşme bittikten sonra, 14/02/2023 tarihinde yapılan kesin hesap kontrolleri sırasında, idare yüklenicinin sözleşme süresi içinde ciddi ihlaller yaptığını tespit etmiştir:

  • 77 araçtan 44'ünün sigortasının bulunmadığı,
  • 16 aracın bozuk olduğu,
  • Araçların kazalar yaparak kamuya ve üçüncü kişilere zarar verdiği (idarenin itibarına zarar),
  • Bu ihlaller nedeniyle kesilmesi gereken ceza tutarının, sözleşme bedelinin %30'u olan maksimum ceza sınırını aştığı.

Belediye, bu tespitlerin 4735 sayılı Kanun'un 25. maddesindeki (c) bendi (hileli araç, kusurlu imalat) ve (d) bendi (idareye zarar vermek) kapsamına giren "yasak fiiller" olduğunu belirterek, 20. maddenin (b) bendi uyarınca yüklenicinin yasaklanması için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na talepte bulunmuştur.

Bakanlık ve BİM'in Red Gerekçesi: "10 Günlük İhtar Yok"

Bakanlık, Belediyenin yasaklama talebini "yükleniciye gönderilmesi gereken en az 10 gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtar yazısı ile bu yazının tebliğine dair belge bulunmadığı" gerekçesiyle reddetmiştir. Bakanlık, olayı 20(a) (taahhüdün yerine getirilmemesi) kapsamında değerlendirmiştir.

Belediyenin bu ret işlemine karşı açtığı davada İdare Mahkemesi iptal kararı verse de, Bölge İdare Mahkemesi (BİM) Bakanlığı haklı bulmuş ve "10 günlük ihtar usulü yerine getirilmeksizin" yasaklama talep edilemeyeceği gerekçesiyle davayı reddetmiştir.

Danıştay Kararı Bozdu: 20(a) ile 20(b) Farklıdır!

Danıştay 13. Dairesi, BİM kararını bozmuştur. Danıştay'ın gerekçesi, Bakanlığın ve BİM'in 20(a) ve 20(b) maddelerini karıştırdığı yönündedir:

  1. Md. 20(a) (İhtarlı Fesih): Bu madde, devam etmekte olan bir işin "sözleşmeye uygun olarak yerine getirilmemesi veya süresinde bitirilmemesi" ile ilgilidir. İdareye, yükleniciye düzeltmesi için 10 gün süre verme imkanı tanır.
  2. Md. 20(b) (İhtarsız Fesih): Bu madde ise, 25. maddedeki spesifik "yasak fiillerin" (hile, sahtecilik, idareye zarar verme vb.) tespiti ile ilgilidir. Bu fiiller tespit edildiğinde, idarenin ihtar gönderme zorunluluğu yoktur; sözleşme doğrudan feshedilebilir.
  3. Somut Olay: Olayda sözleşme süresi (31/12/2022) zaten bitmiştir. Ortada 20(a) kapsamında "düzeltilebilecek" devam eden bir iş yoktur.
  4. Tespit: İdare, sözleşme bittikten sonra, sözleşme sırasında işlenmiş olan "yasak fiilleri" (sigortasız/bozuk araç kullanımı, idareye zarar verme - Md. 25/c, 25/d) tespit etmiştir.
  5. Sonuç: Bu tespit, 20(b) kapsamındadır ve ihtar gerektirmez. Bakanlığın, sözleşmesi bitmiş bir iş için 20(a) kapsamında "10 günlük ihtar" arayarak yasaklama talebini reddetmesi hukuka aykırıdır. Bakanlığın talebi esastan (Md. 25'e göre) incelemesi gerekirdi.

Analizin Sonucu

  1. Sözleşmenin uygulanması sırasında 4735/25. maddede sayılan (hile, sahtecilik, hileli araç kullanma, idareye zarar verme vb.) bir "yasak fiil" tespit edilirse, idare 4735/20(b) uyarınca 10 gün ihtar göndermeksizin sözleşmeyi feshedebilir ve yasaklama talep edebilir.
  2. 10 günlük ihtar zorunluluğu (Md. 20a), daha çok iş programının gerisinde kalma veya işi süresinde bitirmeme gibi "taahhüdün genel ihlali" durumları için geçerlidir.
  3. Sözleşme süresi bittikten sonra, idarenin geriye dönük olarak sözleşme sürecinde işlenmiş "yasak fiilleri" tespit etmesi halinde, bu durum 20(b) kapsamında değerlendirilir ve yasaklama talebi için 10 günlük ihtar şartı aranmaz.