Danıştay'dan Emsal Yorum: "İşi Bitirmemek" Tek Başına İhtarsız Fesih ve Yasaklama Sebebi Değildir!

Kamu ihale sözleşmelerinde yüklenicinin işi süresinde bitirememesi, idareye fesih ve yasaklama hakkı tanıyan en temel durumlardan biridir. Ancak bu hakkın kullanımı, 4735 sayılı Kanun'da katı usul kurallarına bağlanmıştır. Özellikle, "işi bitirmeme" fiilinin 10 günlük ihtar gerektiren Md. 20(a) kapsamında mı, yoksa ihtarsız feshe yol açan Md. 20(b) ve 25(f) kapsamında bir "yasak fiil" mi sayılacağı büyük önem taşımaktadır. Danıştay 13. Daire Başkanlığı'nın 2021/558 E., 2021/1067 K. sayılı kararı, bu ayrımı net bir şekilde ortaya koyarak idarelerin ihtarsız fesih yetkisini sınırlamıştır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, sözleşmenizin haksız yere feshedilmesini ve yasaklama kararlarını önleyecektir.

Kararın İlgili Kısmı

"Aksi bir yorum işin ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak veya süresinde tamamlanmadığı tüm durumlarda yüklenicinin fiilinin Kanunun 25/f bendinde yer alan "ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdünü yerine getirmemek" fiili kapsamında değerlendirilmesi ve bu maddeye 20/b bendi ile yapılan atıf neticesinde sözleşmenin doğrudan feshedilebileceği anlamına gelecektir ki bu durum yüklenicileri Kanun ve varsa sözleşme hükümleri ile tanınan en az 10 gün süreli ihtar sonrasında sözleşmenin feshedilmesi hakkından mahrum bırakacağı gibi Kanunun 20/a maddesinde öngörülen süreli fesih usûlünü de işlevsiz hale getirecektir."

İşin %30 Seviyede Kalması Üzerine İhtarsız Fesih

Davacı Etimesgut Belediye Başkanlığı, "Türk Tarih Parkı Yapım İşi" ihalesini alan iş ortaklığının, ek süre verilmesine rağmen iş bitim tarihi olan 12/01/2019 itibarıyla imalatları %30 seviyesinde bıraktığını tespit etmiştir. Belediye, bu durumu 4735 S.K. Md. 25(f) kapsamında "taahhüdünü yerine getirmeme" olarak yorumlamış ve bunu "yasak fiil" sayarak, Md. 20(b) uyarınca 10 günlük ihtar çekmeksizin sözleşmeyi feshetmiştir.

Bakanlığın Yasaklama Talebini Reddetmesi

Belediye, fesih sonrası yüklenicinin yasaklanması için ilgili Bakanlığa (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) başvurmuştur. Bakanlık, 4735 S.K. Md. 20(a) uyarınca "en az 10 gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtar yazısı"nın dosyada bulunmadığı gerekçesiyle yasaklama talebini reddetmiştir. Belediye, bu red işleminin iptali için dava açmıştır.

Danıştay'ın Hukuki Değerlendirmesi: Md. 20(a) ve 20(b) Farkı

Danıştay, alt derece mahkemelerinin aksine, Bakanlığın red işlemini hukuka uygun bulmuştur. Kararın gerekçesi, 4735 S.K. Md. 20'deki iki fesih türü arasındaki ayrıma dayanmaktadır:

  1. 20(a) (Süreli Fesih): "İşi süresinde bitirmeme" veya "taahhüdü yerine getirmeme" gibi, yükleniciye ek süre verilerek düzeltilmesi mümkün olabilecek durumlar için kullanılır. Bu, genel kuraldır ve 10 günlük ihtar zorunludur.
  2. 20(b) (Derhal Fesih): Md. 25'te sayılan ve ihtar yoluyla düzeltilemeyecek nitelikte olan (hile, rüşvet, sahtecilik vb.) spesifik "yasak fiil ve davranışların" tespiti halinde uygulanır.

Danıştay'a göre, "taahhüdünü yerine getirmeme" hem 20(a)'da hem de 25(f)'de geçse de, "işi süresinde bitirmeme" fiilinin her durumda 25(f) sayılıp 20(a)'daki ihtar şartını ortadan kaldırması kabul edilemez. İdare, yükleniciye 10 gün süre vererek işi tamamlaması için son bir imkan tanımalıydı. Bu usul yerine getirilmediğinden fesih ve buna bağlı yasaklama talebi hukuka aykırıdır.

Analizin Sonucu

  • İdareler İçin: Yüklenicinin işi süresinde bitirememesi durumunda, bu fiil 4735 S.K. Md. 25'teki diğer spesifik yasak fiillerle (sahtecilik, hile vb.) birleşmediği sürece, idareler Md. 20(a) uyarınca 10 gün süreli ihtar çekmek zorundadır. İhtar çekmeden doğrudan fesih ve yasaklama yoluna gitmek, işlemin iptaline neden olacaktır.
  • Yükleniciler İçin: İşi süresinde bitirememek, idareye ihtarsız fesih ve doğrudan yasaklama hakkı vermez. Yüklenicinin, sözleşmenin feshinden önce 4735 S.K. Md. 20(a) ve sözleşme hükümleri uyarınca 10 günlük ihtar alma ve bu sürede işi tamamlama hakkı bulunmaktadır.