Danıştay'dan Emsal Yasaklama Kararı: 7 Kez Süre Uzatımı Veren İdare, Yükleniciyi Yasaklayamaz!

Kamu ihale sözleşmelerinde idareden kaynaklanan kusurlar (yer teslimi gecikmesi, proje hataları, kamulaştırma sorunları), sözleşmelerin kilitlenmesine neden olmaktadır. İdarelerin, kendi kusurları nedeniyle tamamlanamayan işlerde, sorumluluğu yükleniciye atarak 4735 sayılı Kanun'un 25/f maddesi ("taahhüdünü yerine getirmemek") uyarınca sözleşmeyi feshetmesi ve yasaklama kararı vermesi, sıkça karşılaşılan ağır bir yaptırımdır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, idarenin kusurlu olduğu durumlarda haksız fesih ve yasaklama kararlarına karşı hukuki haklarınızı korumanızı sağlar. Bu analizde, Danıştay Onüçüncü Dairesi'nin 14.11.2022 tarihli ve 2022/1775 E., 2022/4187 K. sayılı kararı incelenmiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"Şirket tarafından projeye yönelik olarak yapılan tespitlerin haklı olduğunun kabulüyle, işin icrasına devam etmesini beklemenin mâkûl olmayacağı göz önüne alındığında projenin hazırlanması safhasında mevcut olan eksiklikler sebebiyle belli bir kısmının devam etmesi mümkün görünmeyen bir iş için şirketin sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmediğinden bahsedilemeyeceği açıktır."

Kamulaştırma Bitmeden Başlayan İhale ve 7 Kez Süre Uzatımı

Bir TEM yan yollar düzenlemesi inşaatı işinde, 370 gün süreli sözleşme imzalanmıştır. Ancak iş başladıktan hemen sonra Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) ile idare (İstanbul Büyükşehir Belediyesi) arasında protokol olmaması nedeniyle çalışmalar durmuştur. Protokol sonrası çalışmalara başlansa da, bu kez güney yan yoldaki bir çiftliğin kamulaştırılmadığı ve projelerin KGM onayında beklediği ortaya çıkmıştır. Yüklenici, proje hataları ve kamulaştırma eksiklikleri dahil 19 başlıkta sorun bildirmiş, idare bu başvurular neticesinde yükleniciye toplamda 7 defa ek süre vererek işin süresini 742 gün uzatmıştır.

İdarenin Fesih ve Yasaklama Kararı: "Taahhüdünü Yerine Getirmedi" Gerekçesi

Verilen 742 günlük ek süreye rağmen idareden kaynaklı sorunlar (proje onayı, kamulaştırma) giderilememiş ve iş %60,99 seviyesinde kalmıştır. İdare, bu sorunların devam ettiğini KİK'e sorduğu bir yazıda kendisi de kabul etmiştir. Buna rağmen idare, yükleniciye "imalat yapılmasına engel bulunmayan yerlerde" çalışmadığı gerekçesiyle ihtar çekmiş, sözleşmeyi feshetmiş ve 4735 sayılı Kanun'un 25/f maddesi uyarınca 1 yıl süreyle ihalelerden yasaklama kararı vermiştir.

Danıştay'ın Değerlendirmesi: "İşin Aksamasında İdare Kusurludur, Ölçülülük Yoktur"

Danıştay, İdare Mahkemesi ve Bölge İdare Mahkemesi'nin "yasaklama yerindedir" kararını bozmuştur. Yüksek Mahkeme'ye göre:

  1. İdarenin Kusuru Sabittir: Gerekli izin, proje ve kamulaştırma işlemleri tamamlanmadan işin ihale edilmesi, işin aksamasında idareden kaynaklanan nedenlerin bulunduğunu açıkça göstermektedir.
  2. İdare Kusurunu Kabul Etmiştir: İdarenin KİK'e gönderdiği yazıda "projelerin onaylanmaması ve çiftliğin boşaltılamaması nedeniyle iş akışının yavaşladığını" belirtmesi, idarenin kendi kusurunu kabul etmesi (ikrarı) niteliğindedir.
  3. Süre Uzatımları Yüklenicinin Haklılığını Gösterir: Yüklenicinin proje hatalarına ilişkin tespitlerine karşı idarenin aksi bir tespit yapmaksızın 7 kez süre uzatımı vermesi, bu tespitlerin idarece de benimsendiğini ve yüklenicinin haklı olduğunu gösterir.
  4. Ölçülülük İlkesi: Proje eksiklikleri nedeniyle devam etmesi mümkün olmayan bir işte, yüklenicinin "sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmediğinden" bahsedilemez. Verilen yasaklama kararı, olayın niteliği ve idarenin kusuru dikkate alındığında "ölçülülük ilkesi"ne aykırıdır.

Analizin Sonucu

Danıştay, idarenin kusurunun sabit olduğu bir durumda yükleniciye 4735/25-f maddesinden yasaklama kararı verilemeyeceğine hükmederek yasaklama işlemini hukuka aykırı bulmuştur.

  • İdareler için ders: İdareler, kamulaştırma, proje onayı veya zemin etüdü gibi temel yükümlülüklerini tamamlamadan bir yapım işini ihale etmemelidir. Kendi kusuruyla yürümeyen bir sözleşmede, sorumluluğu yükleniciye atarak fesih ve yasaklama kararı vermek, yargıdan dönecektir.
  • Yükleniciler için ders: İdareden kaynaklanan (proje, kamulaştırma vb.) her türlü engeli, işin yapımına engel olduğunu belirterek derhal ve yazılı olarak idareye bildirmek ve süre uzatımı talep etmek hayati önem taşır. Bu yazışmalar, gelecekteki haksız bir fesih veya yasaklama kararına karşı en önemli delil niteliğinde olacaktır.