Yargıtay'dan Kamu Zararı Uyarısı: Kontrolörün Sorumluluğu İçin İmza Yeterli Değil, İlliyet Bağı Şart!

Kamu yapım işlerinde yükleniciye yapılan fazla ödemelerden doğan kamu zararı, hem yükleniciye hem de kontrol teşkilatındaki idare görevlilerine rücu edilmektedir. Ancak idare görevlilerinin sorumluluk sınırları, hangi belgeye atılan imzanın ne tür bir sorumluluk doğurduğu konusu sürekli bir tartışma yaratır. Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin 2018/3463 E., 2018/5162 K. sayılı kararı, bu sorumluluğun çerçevesini çizerken "illiyet bağı" ve "kusur"un detaylıca araştırılması gerektiğini vurgulamıştır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, haksız sorumluluk ve rücu davalarının önüne geçilmesini sağlar.

Kararın İlgili Kısmı

"Sorumluluğun tespiti için; öncelikle imzalanan belgelerin fazla ödemeye sebebiyet veren belgelerden olup olmadığının belirlenmesi gerekir... metrajdan kaynaklanmışsa röleve, ataşman, yeşil defter, metraj listeleri... ara ve kesin hakedişler... fazla ödemeye sebebiyet veren belgeler olabilecektir."

Devlet Hastanesi İnşaatında Fazla Ödeme İddiası

Davacı idare, 50 Yataklı Devlet Hastanesi inşaatı işinde, yapılmayan imalatların hakedişlere dahil edilmesi ve hayali ataşmanlar düzenlenmesi gibi nedenlerle yüklenici firmaya fahiş miktarda fazla ödeme yapıldığını iddia etmiştir. İdare, bu kamu zararının hem yükleniciden hem de (kontrol mühendisi, ihale elemanları gibi) davalı idare görevlilerinden tahsili için dava açmıştır.

Yerel Mahkemenin Kararı: İdare Elemanları Sorumlu Değil

Yerel mahkeme, yaptığı yargılama sonucunda idare elemanlarının (kontrol teşkilatı) kamu zararından sorumlu olmadığına hükmederek bu kişiler yönünden davayı reddetmiştir.

Yargıtay'ın Bozma Gerekçesi: Sorumluluk İçin Detaylı İnceleme Şart

Yargıtay, yerel mahkemenin kararını "eksik inceleme" nedeniyle bozmuştur. Yargıtay, 4735 S.K. Md. 28 ve 31 gibi ilgili mevzuata atıf yaparak, idare elemanlarının sorumluluğunun nasıl tespit edilmesi gerektiğini adım adım açıklamıştır:

  1. Hangi Belge? Öncelikle fazla ödemeye sebebiyet veren belgelerin (örn: hatalı metraja dayanak ataşman, yeşil defter, hakediş) dosyaya getirtilmesi gerekir.
  2. Hangi Sıfat? Bu belgeleri imzalayan kişilerin hangi unvan ve sıfatla (Kontrol Mühendisi, Kontrol Amiri vb.) imzaladığı belirlenmelidir.
  3. İlliyet Bağı: İmzalanan belgenin fazla ödemeyle doğrudan illiyet bağı olup olmadığı saptanmalıdır.
  4. Kusur Tespiti: Her bir görevlinin, kendi yetki ve sorumlulukları (yönetmeliklere göre) çerçevesinde, yapması gereken işlemle yaptığı işlemi karşılaştırarak ihmal veya kusurunun bulunup bulunmadığı tespit edilmelidir.

Yargıtay, bu detaylı inceleme yapılmadan ve ilgili ceza davasının sonucu beklenmeden idare elemanlarının sorumlu olmadığına karar verilmesinin hatalı olduğuna hükmetmiştir.

Analizin Sonucu

Bu karar, kamu zararı sorumluluğunun otomatik olmadığını, her bir aktörün eylemine göre belirlenmesi gerektiğini göstermektedir.

  • İdareler İçin: Kamu zararı davalarında, sadece yükleniciye değil, kusuru olan görevlilere de rücu ederken, hangi görevlinin hangi belgeyle ve ne derecede kusurlu olduğunu (illiyet bağını) net olarak ortaya koyan teknik raporlar hazırlatmalıdır.
  • İdare Görevlileri (Kontrol Teşkilatı) İçin: Kontrol teşkilatı görevlileri, imzaladıkları belgelerin (ataşman, metraj, hakediş) içeriğinden doğrudan sorumludur. Hatalı bir imalatı onaylamaları veya yapılmayan bir işi yapılmış gibi göstermeleri, 4735 S.K. Md. 31 uyarınca yüklenici ile birlikte müteselsil sorumluluklarına yol açacaktır.