Yargıtay'dan İdareye "Hakkın Kötüye Kullanılması" Dersi: İşi Kullanıp Geçici Kabulü Yapmamak Yok!

Kamu ve özel sektör yapım/hizmet işlerinde, işin tamamlanmasına rağmen idarelerin/iş sahiplerinin çeşitli gerekçelerle geçici kabul sürecini başlatmaması, yüklenicilerin hem hakedişlerden kesilen teminatlarını hem de kesin teminatlarını almalarını engeller. Bu durum, işi fiilen kullanmaya başlayan iş sahibinin, sözleşmesel bir hakkı (kabul yapma yetkisi) yüklenici aleyhine kullanması sorununu doğurur. Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin E. 2012/4842, K. 2012/7699 sayılı kararı, bu duruma Türk Medeni Kanunu'nun 2. maddesi çerçevesinde net bir sınır çizmektedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, idarelerin keyfi uygulamalarına karşı haklarınızı korumanızı sağlar.

Kararın İlgili Kısmı

"Her ne kadar sözleşmede nakdi teminatın geçici kabul ile iade olunacağı kararlaştırılmış ise de, doğalgaz arzının sağlandığı tarih gözetildiğinde işin geçici kabule hazır olduğu, aradan geçen zaman içinde davalının geçici kabule yanaşmayarak sistemi kullanmaya devam etmekte, sözleşmedeki bu hakkını kötüye kullanmış olduğu kabul edilmelidir."

Doğalgaz Hattı Bitti, İdare Kabul Etmiyor

Davacı yüklenici, doğalgaz dağıtım, proje ve mühendislik işlerini üstlenmiştir. Sözleşmeye göre hakedişlerden %5 nakdi teminat kesintisi yapılacak ve bu kesintiler geçici kabul ile iade edilecektir. Yüklenici işi bitirip alacağını talep etmiş, ancak davalı iş sahibi "eksik iş bulunduğunu" iddia ederek geçici kabulü yapmamış ve teminatları iade etmemiştir.

İş Fiilen Kullanımda, Eksik İş İddiası Geçersiz

Mahkemenin yaptırdığı bilirkişi incelemesi, idarenin "eksik" dediği işlerin aslında hakedişlerde yer aldığını ve idare tarafından da imzalandığını, dolayısıyla eksik iş bulunmadığını saptamıştır. Daha da önemlisi, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'ndan gelen resmi yazıda, o bölgede doğalgaz arzının yıllardır sağlandığı (yani işin fiilen kullanıldığı) bildirilmiştir.

Yargıtay'ın Analizi: İdarenin Davranışı TMK Madde 2'ye Aykırı

Yargıtay, davacının edimini ifa ettiğini ve işin geçici kabule hazır olduğunu tespit etmiştir. İdarenin (iş sahibinin), sözleşmede "teminat iadesi geçici kabulle yapılır" maddesine dayanmasını, ancak doğalgaz arzını sağlayarak işi fiilen kullanıp geçici kabulü yapmamasını çelişkili bulmuştur. Yargıtay, bu davranışı Türk Medeni Kanunu'nun 2. maddesindeki dürüstlük kuralına aykırı ve "bir hakkın açıkça kötüye kullanılması" olarak nitelendirmiştir. Hukuk düzeninin hakkın kötüye kullanılmasını korumayacağını belirten Yargıtay, geçici kabul şartı fiilen yerine gelmese de yüklenicinin kesilen nakdi teminatları istemekte haklı olduğuna karar vererek yerel mahkeme kararını bu yönde bozmuştur.

Analizin Sonucu

Bu karar, sözleşmesel hakların kullanılmasının da bir sınırı olduğunu ve bunun dürüstlük kuralı olduğunu hatırlatmaktadır.

  • İdareler/İş Sahipleri İçin: Bir işi (bina, tesis, sistem vb.) fiilen kullanmaya başladıkları anda, o işi zımnen (örtülü olarak) kabul etmiş sayılırlar. Küçük eksiklikleri bahane ederek geçici kabul sürecini başlatmamak ve yüklenicinin teminatlarını alıkoymak, hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilir.
  • Yükleniciler İçin: İşin bittiğine ve kabule hazır olduğuna inanıyorlarsa ve en önemlisi iş sahibi işi fiilen kullanmaya başlamışsa (örn: binaya taşınmışsa, sistemi işletmeye almışsa), idare geçici kabulü yapmasa bile, kesilen teminatların iadesi için dava açabilirler. Bu davada "işin fiilen kullanıldığını" ispatlamak (örn: resmi yazılar, tanık vb.) davanın kazanılması için kritik öneme sahiptir.