Yargıtay'dan Yüklenici Lehine Karar: Geçici Kabulü Yapılan İşin Bedeli Ödenmelidir

İnşaat ve yapım sektöründe yüklenicilerin karşılaştığı en temel sorunlardan biri, işi sözleşmeye uygun olarak bitirmelerine, geçici kabulü yaptırmalarına ve son hakedişleri onaylatmalarına rağmen idarelerden alacaklarını tahsil edememektir. İdarelerin, işi kabul ettikten sonra çeşitli gerekçelerle ödemeyi durdurması veya icra takiplerine itiraz etmesi, firmaları ciddi finansal sıkıntılara sokmaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, alacaklarınızın hukuki güvence altında tahsil edilmesini hızlandıracaktır. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi’nin (Kapatılan 15. HD'nin devamı) 17.01.2023 tarihli ve E:2022/281, K:2023/63 sayılı kararı, bu konuda yükleniciler lehine emsal bir içtihat niteliğindedir.

Kararın İlgili Kısmı

"...taraflar arasındaki eser sözleşmesi gereğince davacının üzerine düşen edimleri yerine getirdiğinin keşif ve bilirkişi raporu ile belirlendiği, davalının geçici kabul tutanağı ile işin eksiksiz yapıldığını kabul ettiği ve hak edişi de imzaladığı, ... bozma ilamı doğrultusunda sunulan ek rapora göre; sözleşme bedeli için miktarın 759.373,72.- TL olduğu, yüklenicinin yaptığı işin miktarının 385.040,62 TL olduğu, hak ediş oranının %50,70 olduğu ve raporun içeriğinde sözleşme dışı fazla imalat bulunmadığının tespit edildiği anlaşıldığından davanın kabulü ile..."

Parke Taşı İşini Bitiren Yüklenicinin Hakediş Alacağı Ödenmedi

Davacı yüklenici firma, davalı belediye (iş sahibi) ile 2013 yılında yol ve sokakların beton parke taşı, bordür ve yağmur olukları ile döşenmesi konusunda bir eser sözleşmesi imzalamıştır. Yüklenici, edimini yerine getirmiş ve işi tamamlamıştır. Davalı idare, geçici kabul tutanağı ile işin eksiksiz bitirildiğini kabul etmiş ve ilgili hakediş tutanağını imzalamıştır.

Buna rağmen idare, KDV dahil 454.347,93 TL tutarındaki hakediş bedelini yükleniciye ödememiştir. Yüklenicinin başlattığı icra takibine de idare itiraz etmiştir. Bunun üzerine yüklenici, Aydın 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nde "itirazın iptali" davası açmıştır.

Yargılama Süreci: Yargıtay'ın "Fazla İmalat Araştırılsın" Bozması

Yerel Mahkeme, 2015 yılında yaptığı ilk yargılamada davayı kabul etmiş, yani yükleniciyi haklı bulmuştur. Ancak davalı idarenin temyizi üzerine dosya Yargıtay (Kapatılan) 15. Hukuk Dairesi'ne gitmiştir. Yargıtay, 2017 yılındaki kararında, sözleşme kapsamında yapılması gereken imalatların ve fiilen yapılan imalatların netleştirilmesi, şayet sözleşme dışı fazla imalat yapılmışsa bu fazla kısmın bedelinin vekaletsiz iş görme (o zamanki TBK 529) hükümlerine göre hesaplanması gerektiği gerekçesiyle kararı bozmuştur.

Bozma Sonrası Alınan Rapor: "Sözleşme Dışı İş Yok, Alacak Haklıdır"

Yerel Mahkeme, Yargıtay'ın bu bozma kararına uymuş ve yeniden bilirkişi incelemesi yaptırmıştır. Alınan ek bilirkişi raporunda, yüklenicinin sözleşme dışı herhangi bir fazla imalat yapmadığı, tüm imalatların sözleşme kapsamında kaldığı ve hakediş alacağının haklı olduğu net bir şekilde tespit edilmiştir. Mahkeme, bu ek rapora dayanarak 2021 yılında davanın tekrar kabulüne karar vermiştir.

Davalı belediye, bu kararı da temyiz etmiştir. Dosyayı bu kez devralan Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, yerel mahkemenin bozmaya uyarak aldığı ek rapor ve yaptığı değerlendirmenin usul ve kanuna uygun olduğuna hükmetmiş, idarenin temyiz itirazlarını reddederek kararı ONAMIŞTIR.

Analizin Sonucu

  1. Geçici Kabul ve Hakedişin Gücü: Bu karar, idare tarafından onaylanmış bir geçici kabul tutanağı ve imzalanmış bir hakedişin, yüklenici alacağı için ne kadar güçlü bir delil olduğunu teyit etmektedir. İdare, işi "eksiksiz" olarak kabul ettikten sonra ödemeden kaçınamaz.
  2. Fazla İmalat İddiasının İspatı: İdareler, ödeme yapmamak için genellikle "sözleşme dışı iş yapıldığı" veya "imalatın eksik olduğu" yönünde savunmalar yaparlar. Yargıtay, bu tür iddiaların ancak teknik bilirkişi raporlarıyla ve net bir şekilde ispatlanması gerektiğini vurgulamaktadır. İspatlanamayan iddialar, imzalı hakediş karşısında geçersiz kalmaktadır.
  3. Bozmaya Uymanın Sonucu: Yerel mahkemenin Yargıtay'ın bozma kararına uyması, o karar lehine olan taraf (bu olayda davalı idare) yararına "usuli kazanılmış hak" doğurur. Ancak mahkeme, bozma doğrultusunda yaptığı incelemede (yeni bilirkişi raporu) yine aynı sonuca (davanın kabulüne) ulaşırsa ve bu sonucu hukuka uygun gerekçelendirirse, Yargıtay artık bu kararı onamak durumundadır.
  4. Yükleniciler İçin Yol Haritası: İşi eksiksiz tamamlayan, geçici kabulü yaptıran ve hakedişi imzalatmasına rağmen ödeme alamayan yükleniciler, tereddüt etmeden icra takibi ve itirazın iptali davası yoluna gitmelidir.