İhtirazi Kayıt Koymadan Geçici Kabul Yapan İdare, Gecikme Cezası İsteyebilir mi?

Eser sözleşmelerinde ve kamu ihalelerinde işin "kabulü", sözleşme sürecinin en kritik aşamalarından biridir. İdarelerin, işin tamamlandığını tespit etmesine rağmen, daha sonra geçmişe dönük gecikme cezası talep etmesi, hukuki bir belirsizlik yaratmaktadır. Özellikle geçici kabul tutanağına konulmayan bir "ihtirazi kayıt" (çekince), idarenin cezai şart isteme hakkını tamamen ortadan kaldırabilir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, kabul süreçlerinde geri dönülemez hatalar yapmanızı engeller. Bu analizde, Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin 02.07.2019 tarihli, 2018/4821 E. ve 2019/3113 K. sayılı emsal kararını inceleyeceğiz.

Kararın İlgili Kısmı

"Taraflarca tanzim ve imza edilen 05.11.2010 tarihli geçici kabul tutanağına göre, işin bitim tarihinin 03.09.2008 olduğu belirlenmiş ve bu tarihten önce, davacı ... tarafından, davalı yükleniciden gecikmeye bağlı cezai şart talep edileceğini içeren ihtirazî kayıt düşülmediği veya bu sebeple bir ihtarda bulunulmadığı görülmektedir."

İdarenin Kabulden Sonra Ceza Talep Etmesi

Davacı idare (iş sahibi) ile davalı yüklenici arasında bir hizmet binası yapımı için eser sözleşmesi imzalanmıştır. Sözleşmede, işin gecikmesi halinde binde 3 oranında ifaya ekli ceza kesileceği kararlaştırılmıştır. İdare, kendi oluşturduğu komisyon marifetiyle işin tamamlandığını tespit etmiş ve "geçici kabul tutanağı"nı düzenlemiştir. Ancak idare, daha sonra işin sözleşmesel bitim tarihinden geç bittiğini öne sürerek, sözleşmedeki gecikme cezalarının tahsili için dava açmıştır.

Yargıtay'ın "İhtirazi Kayıt" Vurgusu

Yargıtay, uyuşmazlığın temelini Borçlar Kanunu (BK) 158/II. maddesi (ilgili dönemdeki) üzerinden çözmüştür. Karara göre, sözleşmede kararlaştırılan ceza "ifaya ekli" bir cezadır. İş sahibi idare, geçici kabul tutanağını imzaladığı tarihe kadar, gecikmeye bağlı cezai şart talep edeceğine dair bir ihtirazi kayıt (çekince) ileri sürmemiştir. Yargıtay'a göre, ihtirazi kayıt ileri sürülmeksizin işin kabul edilmesi, iş sahibinin cezai şart talep etme hakkının "düşmesine" neden olur. Kabul ile birlikte idare, bu hakkından zımnen feragat etmiş sayılır.

Analizin Sonucu

Yargıtay, geçici kabulün ihtirazi kayıt olmadan yapılmasıyla sözleşmedeki ceza isteme hakkının düştüğünü, bu nedenle davanın tümden reddedilmesi gerektiğini belirterek ilk derece mahkemesi kararını davalı (yüklenici) yararına bozmuştur.

  • İdareler için ders: Eğer bir yapım işinde gecikme yaşanmışsa ve bu gecikme için ceza kesilmesi düşünülüyorsa, geçici (veya kesin) kabul tutanağına mutlaka "gecikme cezasına ilişkin haklarımız saklı kalmak kaydıyla" veya benzer anlamda net bir ihtirazi kayıt düşülmelidir. Aksi halde, kabul işlemiyle birlikte bu hak kaybedilir.
  • Yükleniciler için ders: Geçici kabul tutanakları imzalanırken, tutanakta aleyhe bir ihtirazi kayıt olup olmadığı dikkatle incelenmelidir. Kayıtsız şartsız imzalanan bir kabul tutanağı, yükleniciyi gelecekte açılabilecek bir gecikme cezası davasına karşı güçlü bir şekilde korur.