Yargıtay: Kaymakamlıkla Yapılan "Adi Sözleşme" Geçersizdir, Ancak İmalat Kullanılıyorsa Bedeli Ödenir!

Kamu kurumlarının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'na tabi olmaları, bu kanunlardaki usullere (açık ihale, pazarlık, doğrudan temin vb.) uymadan yapacakları alımları ve imzalayacakları sözleşmeleri hukuken geçersiz kılar. Ancak, bu geçersiz sözleşmelere dayanarak iş yapan ve imalatları idarece kullanılan firmaların durumu ne olacaktır? Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin 2019/3687 E., 2020/1837 K. sayılı kararı, bu durumu "vekâletsiz iş görme" hükümleriyle çözmektedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, geçersiz sözleşmelerde dahi hak kaybına uğramanızı engeller.

Kararın İlgili Kısmı

"Davalı ... ve kaymakamlık kamu kurumu olup... ihale ve ilan, pazarlık ya da doğrudan temin usulüne göre işlem yapmaksızın sözleşme ilişkisi kurulması mümkün olmadığından taraflar arasındaki adi yazılı sözleşme geçersizdir. Ancak bir kamu kuruluşunun... bu imalâtın kamu kurumu yararına olması ve kullanılması halinde bedelinin vekâletsiz iş görme hükümleri uyarınca... yapıldığı yıl mahalli piyasa rayiçleriyle talep edilmesi mümkündür."

Kaymakamlık ile İmzalanan Adi Yazılı Sözleşme

Davacı bir şirket, bir kaymakamlığı temsilen kaymakam ile 12.11.2011 tarihli adi yazılı bir sözleşme imzalamıştır. Bu sözleşmeye dayanarak yaptığı işlerin bedelinin ödenmediğini iddia ederek alacak davası açmıştır.

Mahkemenin Red Gerekçesi: Usulüne Uygun Sözleşme Yok

Yerel mahkeme, davalı kaymakamlığın bir kamu kurumu olduğunu, 4734 ve 4735 sayılı Kanunlara uygun bir prosedür (ihale vb.) yürütülmediğini ve bu nedenle taraflar arasında hukuken geçerli bir sözleşme ilişkisi kurulmadığını belirterek davayı reddetmiştir.

Yargıtay'ın Düzeltmesi: Sözleşme Geçersiz Ama "Vekâletsiz İş Görme" Var

Yargıtay, yerel mahkemenin "sözleşme geçersizdir" tespitine katılmıştır. Ancak Yargıtay, hukuki değerlendirmenin burada bitmemesi gerektiğini belirtmiştir. Yargıtay'a göre, geçersiz bir sözleşmeye dayansa bile, eğer bir imalat yapılmışsa ve bu imalat kamu kurumunun yararına olmuşsa ve idare tarafından kullanılıyorsa, bu durumda 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 526. maddesi kapsamında "vekâletsiz iş görme" hükümleri devreye girer. Bu ilkeye göre, işi yapan firma, yaptığı işlerin yapıldığı yıl mahalli piyasa rayiçleri üzerinden bedelini talep etme hakkına sahiptir. Yargıtay, mahkemenin bu yönde (işlerin yapılıp yapılmadığı, idare yararına olup olmadığı, rayiç bedelinin ne olduğu) bir araştırma yapması için kararı bozmuştur.

Analizin Sonucu

Bu karar, kamu idareleriyle usulsüz iş yapan ancak bedelini alamayan firmalar için önemli bir içtihattır.

  • İdareler İçin: İhale kanunlarına uymadan (örneğin "acil" denilerek Kaymakam oluruyla) adi sözleşmeyle iş yaptırmak, sözleşmeyi geçersiz kılar. Ancak idare, bu geçersizliğe güvenerek "sana ödeme yapmam" diyemez. Eğer yapılan işi kullanıyorsa, vekâletsiz iş görme hükümleri gereği o işin piyasa rayiç bedelini ödemek zorunda kalacaktır.
  • Firmalar İçin: İdarelerin sözlü veya adi yazılı iş yapma imkanları bulunmadığı için, firmaların bunu bilmesi gerekir. İmza edilen sözleşmeler ve maddeleri firmalar için kazanılmış hak sayılmaz.