Kamu ihalelerinde teklif geçerlilik süresi, isteklilerin teklifleriyle bağlı oldukları ve bu süre içinde idarenin daveti üzerine sözleşme imzalamakla yükümlü oldukları zaman dilimini ifade eder. Bu süre, hem idareye teklifleri değerlendirip süreci tamamlama imkanı tanır hem de isteklilerin maliyet öngörülerini korur. Ancak, ihale sürecinin şikayet başvuruları gibi nedenlerle uzaması, bu sürenin aşılmasına yol açabilir. İhale, sözleşme ve hakediş aşamalarında ortaya çıkabilecek bu tür karmaşık durumlarda, hakların korunması için Yaka Danışmanlık gibi uzman kuruluşlardan destek almak, olası mağduriyetleri önleyebilir. Kamu İhale Kurulunun 18.06.2025 tarihli ve 2025/UM.II-1327 sayılı kararı, teklif geçerlilik süresi dolduktan sonra isteklinin hukuki statüsünün ne olacağı sorusuna net bir yanıt vermektedir.

Şikayet Süreçlerinin Teklif Geçerliliğine Etkisi

İncelenen karara konu olan olayda, 10.02.2025 tarihinde gerçekleştirilen bir mal alımı ihalesinde teklif geçerlilik süresi 60 takvim günü olarak belirlenmiştir. Bu süre normal şartlarda 11.04.2025 tarihinde sona erecektir. Ancak, ihale üzerinde bırakılan istekli, ihale sürecine ilişkin çeşitli iddialarla önce idareye şikayet, ardından Kamu İhale Kuruluna itirazen şikayet başvurusunda bulunmuştur. Bu başvurular, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu gereği sözleşme imzalama sürecini durdurmuştur.

İdare, bu süreçler devam ederken teklif geçerlilik süresinin uzatılması yönünde istekliye herhangi bir talepte bulunmamıştır. Kurulun itirazen şikayet başvurusunu reddetmesinin ardından idare, 09.05.2025 tarihinde, yani teklif geçerlilik süresi dolduktan yaklaşık bir ay sonra, istekliyi yeniden sözleşme imzalamaya davet etmiştir. İşte bu noktada temel hukuki sorun ortaya çıkmıştır: Teklif geçerlilik süresi sona ermiş bir istekli, idarenin daveti üzerine sözleşme imzalamak zorunda mıdır?

Süre Dolduktan Sonra İsteklinin Sözleşme İmzalama Yükümlülüğünün Ortadan Kalkması

Kamu İhale Kurulu, bu sorunu Kamu İhale Genel Tebliği'nin "Teklif geçerlilik süresinin dolmasından sonra sözleşme yapılması" başlıklı 16.7'nci maddesi çerçevesinde değerlendirmiştir. Tebliğ'in ilgili maddesi, şikayet veya dava süreçleri nedeniyle teklif geçerlilik süresinin dolduğu durumlarda, idarenin ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi ile "kabul etmesi şartıyla" sözleşme imzalayabileceğini açıkça belirtmektedir. En kritik nokta ise Tebliğ'in devamında yer alan hükümdür: "Ancak tekliflerin geçerlilik süresinin dolmuş olması nedeniyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi veya ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin sözleşmeyi imzalama zorunluluğu bulunmadığından, sözleşmeyi imzalamayan istekliler hakkında geçici teminatın irat kaydedilmesine ve yasaklamaya ilişkin hükümler uygulanmayacaktır."

Bu hüküm uyarınca Kurul, 10.04.2025 tarihinde teklif geçerlilik süresi sona eren başvuru sahibi isteklinin, idarenin 09.05.2025 tarihli daveti üzerine sözleşme imzalama zorunluluğunun bulunmadığına karar vermiştir. İstekli, sözleşmeyi imzalamama iradesini itirazen şikayet başvurusuyla da ortaya koymuştur. Dolayısıyla, sözleşme imzalamadığı takdirde kendisine yönelik geçici teminatın gelir kaydedilmesi veya ihalelerden yasaklanma gibi yaptırımların uygulanamayacağı netleştirilmiştir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, ihale sürecinin tarafları için son derece önemli sonuçlar doğurmaktadır.

İstekliler açısından: Teklif geçerlilik süresi, istekliler için bir nevi "güvenlik supabı" işlevi görür. Özellikle şikayet gibi nedenlerle belirsizliğin ve sürenin uzadığı durumlarda, piyasa koşullarının teklif verdikleri tarihe göre aleyhlerine değişmesi riski vardır. Bu karar, süre dolduktan sonra isteklilerin herhangi bir cezai yaptırımla karşılaşmadan sözleşme imzalamaktan imtina etme hakkına sahip olduğunu teyit etmektedir. Bu durum, isteklileri öngörülemeyen piyasa risklerine karşı koruyan önemli bir güvencedir.

İdareler açısından: İdarelerin, ihale süreçlerini, özellikle de şikayet başvurularını yönetirken teklif geçerlilik sürelerini yakından takip etmeleri gerekmektedir. Sürecin uzayacağının öngörüldüğü durumlarda, 4734 sayılı Kanun'un 32. maddesi uyarınca, süre sona ermeden önce isteklilerden teklif geçerlilik sürelerini uzatmalarını talep etmeleri kritik öneme sahiptir. Aksi takdirde, şikayet süreci lehlerine sonuçlansa bile, ihaleyi kazanan istekliyi sözleşme imzalamaya zorlama imkanını kaybedebilirler. Bu durum, ihalenin iptaline ve ihtiyacın karşılanmasında gecikmelere yol açabilir.

Sonuç olarak, teklif geçerlilik süresi sadece bir usul detayı değil, tarafların hak ve yükümlülüklerini belirleyen temel bir unsurdur. Kurulun bu kararı, sürenin sona ermesiyle birlikte isteklilerin teklifleriyle olan hukuki bağının da sona erdiğini ve idarenin zorlayıcı bir işlem tesis edemeyeceğini net bir şekilde ortaya koymuştur.