Sayıştay Temyiz Kurulu'ndan Usul Kararı: 2019 Yılı Denetiminde, 2016 Yılı Kararı Sorgulanamaz

Sayıştay denetimlerinin kapsamı ve denetçinin yetkisi, kamu görevlilerinin mali sorumluluğu açısından hayati önem taşır. Denetçiler, mevcut denetim yılı içerisindeki harcamaları incelerken, bu harcamaların dayanağı olan ancak geçmiş yıllarda tamamlanmış işlemleri (proje revizyonu, süre uzatımı kararları vb.) sorgulayabilir mi? Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, Sayıştay yargılamasındaki usul kurallarını ve denetim kapsamına ilişkin haklarınızı bilmenizi sağlar. Sayıştay Temyiz Kurulu'nun 18.05.2022 tarihli ve 52015 tutanak sayılı kararı, denetimin "yıl" bazlı sınırlarını çizen önemli bir usul kararıdır.

Kararın İlgili Kısmı

"Ayrıca denetim yılının 2019 mali yılı olduğu ve çözüme kavuşturulması gereken hususun 2019 yılı bütçesi kapsamında icra edilen işlem, eylem ve kararlar olduğu da dikkate alındığında söz konusu dosya ekleri çerçevesinde kamu zararına sebebiyet verdiği belirtilen işlemlerin... karara varılması mümkün bulunmamaktadır."

Olayın Arka Planı: 2019 Denetiminde 2016 Süre Uzatımının Sorgulanması

Bir belediyenin 2019 yılı hesaplarının denetimi sırasında, denetçi bir banliyö hattı yapım işini incelemeye almıştır. Denetçi, bu iş kapsamında 13.10.2016 tarihinde verilen 58 günlük ve 06.07.2017 tarihinde verilen 63 günlük süre uzatımı kararlarının mevzuata aykırı olduğunu tespit etmiştir.

Daire'nin Kararı: "Süre Uzatımları Hatalı, Kamu Zararı Var"

Sayıştay Dairesi, denetçinin tespitine katılmıştır. Daire, 2016 ve 2017 yıllarındaki süre uzatım kararlarının gerekçelerini (15 Temmuz olayı, refakat görevlisi, proje değişikliği vb.) esas yönünden incelemiş, bu kararları mevzuata aykırı bularak kesilmeyen gecikme cezası nedeniyle kamu zararı oluştuğuna ve sorumlu kamu görevlilerine tazminine hükmetmiştir.

Temyiz Kurulu'nun Bozma Kararı: "Denetim Yılı Dışına Çıkılamaz"

Temyiz Kurulu (çoğunluk oyuyla), Daire'nin tazmin hükmünü bozmuştur. Kurul, Daire'nin yaptığı gibi süre uzatımlarının esasını (15 Temmuz makul müydü? vb.) incelemeye dahi girmemiştir. Kurul, kararı temel bir usul hatası nedeniyle bozmuştur:

  1. Denetim Yılı İlkesi: Kurul, denetimin 2019 mali yılı için yapıldığını vurgulamıştır.
  2. İnceleme Konusu: Çözüme kavuşturulması gereken konunun, "2019 yılı bütçesi kapsamında icra edilen işlem, eylem ve kararlar" olması gerektiği belirtilmiştir.
  3. Geçmiş Yıl Kararları: Oysa kamu zararına dayanak yapılan asıl idari eylemler (süre uzatım komisyon kararları), 2016 ve 2017 yıllarında alınmış ve o yıllarda tamamlanmış kararlardır.
  4. İspat İmkansızlığı: Kurul, 2019 yılı dosyası ve ekleri üzerinden (ihale dosyası, hakedişler, ödeme emirleri vb.), 2016 ve 2017 yıllarındaki fiili verileri tam olarak irdelemenin ve adil bir karara varmanın mümkün bulunmadığını ifade etmiştir.

Sonuç olarak Kurul, 2019 yılı denetiminde, 2016 ve 2017 yıllarına ait idari kararların esasının incelenerek kamu zararı çıkarılmasını usule aykırı bulmuş ve dosyayı yeniden hüküm tesisi için Daire'ye geri göndermiştir.

Analizin Sonucu

Bu karar, Sayıştay denetimlerinin zamansal yetkisi konusunda önemli bir içtihattır:

  1. Sayıştay denetimi, kural olarak, ilgili mali yılın bütçe ve işlemleri ile sınırlıdır.
  2. Denetçiler ve Daireler, denetim yılı (örn: 2019) içinde yapılan ödemeleri incelerken, bu ödemelerin dayanağı olan geçmiş mali yıllarda (örn: 2016-2017) tamamlanmış idari kararları (süre uzatımı, yeni fiyat tespiti vb.) esas yönünden sorgulayarak kamu zararı çıkaramaz.
  3. Eğer bir işlem (örn. süre uzatımı) 2016'da yapılmış ve hukuki sonuçları o yıl içinde doğmuşsa, o işlemin denetimi 2016 yılı denetiminde yapılmalıydı.
  4. Bu karar, kamu görevlilerine, denetim yılı dışındaki tamamlanmış işlemlere dayalı sorgulara karşı güçlü bir usuli savunma hakkı tanımaktadır.