Yasal Düzenlemeyle Gelen Affın Kapsamı

Ekonomik dalgalanmalar nedeniyle çıkarılan "Tasfiye ve Devir" yasaları (4735 Geçici 4. Madde gibi), yüklenicilere nefes aldırmayı amaçlar. Ancak idareler, bu yasa çıkmadan önce yüklenicinin geciktiği günler için ceza kesip kesmeyeceği konusunda tereddüt yaşar. Bu tür yasal geçiş süreçlerinde mali sorumluluk doğurmayacak kararlar almak için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almanız kritiktir. Bu analiz, Sayıştay Temyiz Kurulu’nun 24.04.2024 tarihli ve 56787 tutanak sayılı kararı esas alınarak hazırlanmıştır.

Kararın İlgili Kısmı

"İdarece yüklenicinin yazılı talebi uygun görülerek süre uzatımı verildiğinden, gecikme cezasının hukuki dayanağı ortadan kalkmıştır... 18.01.2019 tarihine kadar uygulanan gecikme cezasının yükleniciye iade edilemeyeceği durumu (somut olayda) söz konusu olmadığından... kamu zararı oluşmamıştır."

Teslim Edilmeyen Trambüsler ve Yasal Süre Uzatımı

Bir mal alım (trambüs) projesinde, yüklenici 2018 yılı sonu itibarıyla malları teslim edememiştir. İdare, sözleşmeye göre gecikme cezası uygulaması gerekirken, 2019 başında çıkan 7161 sayılı Kanun (4735 Geçici 4. Md.) kapsamında yükleniciye "süre uzatımı" vermiştir. Sayıştay denetçisi ise, "Kanun çıkana kadar geçen sürede (2018 sonu) yüklenici zaten gecikmişti, o dönemin cezası kesilmeliydi" diyerek kamu zararı çıkarmıştır.

Sayıştay Temyiz Kurulu'nun 'Geriye Yürüyen Hak' Yorumu

Temyiz Kurulu, Kamu İhale Kurumu'nun görüşlerine ve yasanın ruhuna atıfta bulunarak şu tespiti yapmıştır:

  1. Hukuki Dayanak Kalmadı: İdare, yasaya dayanarak işin süresini (örneğin 2020'ye kadar) uzattığında, artık 2018'deki "gecikme" durumu hukuken ortadan kalkar. Yeni teslim tarihi belirlendiği için, eski tarihe göre ceza kesilemez.
  2. Tahsil Edilmiş Ceza Yok: Eğer idare, yasa çıkmadan önce cezayı kesip tahsil etmiş olsaydı, bu para iade edilmezdi. Ancak olayda henüz kesilmiş bir ceza yoktur.
  3. Sonuç: Süre uzatımı kararı, geçmişteki gecikmeyi de kapsayacak şekilde işin süresini ötelediği için, gecikme cezası kesilmemesi kamu zararı değildir.

Analizin Sonucu

  • Yasa Gücü: Tasfiye/Süre Uzatımı yasaları kapsamında verilen süreler, işin bitiş tarihini resmen değiştirir.
  • Ceza Durumu: Resmi olarak süre uzatımı verilmişse, uzatılan dönem için (geçmişte kalmış olsa bile) gecikme cezası tahakkuk ettirilemez.
  • Tahsilat Ayrımı: Eğer ceza önceden tahsil edildiyse iade edilmez; ancak tahsil edilmediyse, uzatım sonrası artık istenemez.