Sayıştay Kararı: Kamu Zararı Sadece Kararı Alandan Değil, Hatalı Hakedişi İmzalayandan da Sorulur

Kamu ihalelerinde kamu zararının sorumluluğunun tespiti, 5018 sayılı Kanun çerçevesinde en karmaşık konulardan biridir. Özellikle, kendisinden önceki bir heyetin aldığı hatalı bir karara (örn: usulsüz süre uzatımı) dayanarak hakediş düzenleyen veya ödeme emri belgesini imzalayan kamu görevlilerinin sorumluluk durumu, "illiyet bağı" (nedensellik) tartışmalarına yol açmaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, Sayıştay sorumluluk zincirinin nasıl kurulduğunu ve kontrol mühendislerinin imza sorumluluklarının sınırlarını bilmenizi sağlar. Bu analizde, Sayıştay Temyiz Kurulu'nun 16.12.2020 tarihli ve 48548 tutanak nolu kararı incelenmiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"...süre uzatımı gerekçe raporunda imzası bulunmadığından sorumlu tutulmaması gerektiği belirtilmekte ise de, konu ile ilgili sorumluluğun söz konusu rapora göre değil, havanın fen noktasında çalışmaya uygun olmayan 121 günlük sürenin işin süresine eklenerek iş bitim tarihinin hatalı belirlenmesi ve ödeme emri belgesi ile eki hakediş raporundaki imzalar esas alınarak belirlenmiş olması nedeniyle, sorumluluk yönünden yapılan bu itirazın kabul edilmesi mümkün değildir."

Sözleşmeye Aykırı 121 Günlük Süre Uzatımı

Bir lise ve yurt yapım işinde, sözleşme süresi 300 gün olarak belirlenmiştir. Sözleşmenin 9.4 maddesi, "havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmadığı" 01.12-01.04 arası 121 günlük sürenin, 300 günlük süreye "dahil olduğunu" ve bu nedenle "ayrıca süre uzatımı verilmez" hükmünü içermektedir. İdare, zemin iyileştirmesi nedeniyle yükleniciye haklı olarak 60 gün süre uzatımı vermiş, ancak bu 60 güne ek olarak sözleşmeye aykırı biçimde 121 günlük kış dönemini de ekleyerek iş bitim tarihini hatalı belirlemiştir. Bu hatalı hesaplama sonucu, işin 121 gün geç bitmesine rağmen gecikme cezası kesilmemiştir.

Sorumlunun Savunması: "Kararda İmzam Yok, Sadece Hakedişi İmzaladım"

Sayıştay Dairesi, bu 121 günlük kesilmeyen gecikme cezası nedeniyle kamu zararına hükmetmiştir. İlamda "Diğer Sorumlu" sıfatıyla sorumlu tutulan kontrol mühendisleri (Makine Mühendisi ve Elektrik Mühendisi), verdikleri temyiz dilekçesinde, bu hatalı süre uzatımı kararının (Gerekçe Raporu) kendileri atanmadan önce, ilk kontrol heyeti zamanında alındığını, bu kararda imzalarının bulunmadığını savunmuştur. Zararın bu karardan doğduğunu, kendilerinin sadece bu karara uygun olarak düzenlenen hakedişleri imzaladığını belirterek sorumluluktan çıkarılmalarını talep etmişlerdir.

Sayıştay'ın Sorumluluk Tespiti: Hatalı Hakedişi İmzalamak Sorumluluk İçin Yeterlidir

Sayıştay Temyiz Kurulu (ve Başsavcılık mütalaası), bu itirazı reddetmiş ve tazmin hükmünü tasdiklemiştir. Kurul'a göre:

  1. Sorumluluk tespiti sadece hatalı "Gerekçe Raporu"na (süre uzatımı kararı) göre yapılmamıştır.
  2. Sorumluluk, aynı zamanda hatalı iş bitim tarihine göre düzenlenen, gecikme cezasını içermeyen "ödeme emri belgesi ile eki hakediş raporundaki imzalar" esas alınarak belirlenmiştir.
  3. Kontrol heyetinde görevli mühendisler, imzaladıkları hakediş raporlarının sözleşme hükümlerine (Md. 9.4'e) uygunluğunu kontrol etmekle yükümlüdür.
  4. Önceki heyetin aldığı bir karara dayanarak sözleşmeye aykırı bir hakedişi imzalamak, kamu zararı ile kamu görevlisinin fiili arasındaki "illiyet bağını" kurar ve sorumluluk için yeterlidir.

Analizin Sonucu

  • İdareler için ders: Kontrol teşkilatında görevli her kamu görevlisi (kontrol mühendisi, gerçekleştirme görevlisi), imzaladığı hakedişin sadece metraja değil, sözleşmenin tüm hükümlerine (süre, gecikme cezası, çalışılmayan günler vb.) uygunluğunu da kontrol etmekle yükümlüdür. "Benden önceki heyet böyle karar almış" savunması Sayıştay'da geçerli kabul edilmemektedir.
  • Yükleniciler için ders: İdareden alınan bir süre uzatımı kararının sözleşmeye aykırı olması (örn: çalışılmayan günlerin hatalı eklenmesi), bu karara güvenerek işin geciktirilmesi durumunda, denetimlerde bu kararın iptali ve geriye dönük gecikme cezası kesilmesi riski taşır.