Yargıtay'dan Kâr Kaybı ve Teminat İadesine Dair Önemli Karar: Teminat İadesi Otomatik Değil!

Eser sözleşmelerinin, özellikle de kamu ihalelerinin haksız feshedilmesi, yükleniciler için hem bakiye iş bedeli hem kâr kaybı hem de kesin teminat mektubunun iadesi gibi çok yönlü hukuki sorunlar yaratır. Yükleniciler genellikle feshin haksız olduğunu ispatladıklarında teminatın otomatik olarak iade edilmesini beklerler. Ancak Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin 2019/3853 E., 2020/2077 K. sayılı kararı, teminat iadesinin otomatik olmadığını, mevzuattaki özel şartların araştırılması gerektiğini vurgulamaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, fesihten doğan tüm alacaklarınızı eksiksiz tahsil etmenizi sağlar.

Kararın İlgili Kısmı

"Kesin teminatın iadesi ile ilgili olarak da sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 46 ve 48. maddesindeki iade koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediği değerlendirilip, davacıya sözleşme konusu işle ilgili SGK’dan ilişiksizlik belgesi de ibraz ettirildikten sonra sonucuna uygun bir karar verilmelidir."

Haksız Fesih, Teminat ve Kâr Kaybı Talebi

Davacı yüklenici, bir belediye ile imzaladığı yürüyüş yolu yapım işi sözleşmesinin idare tarafından haksız feshedildiğini iddia ederek, teminat mektubunun iadesi, ödenmeyen bakiye iş bedeli ve kâr kaybının tahsili için dava açmıştır. Mahkeme davayı kısmen kabul etmiştir.

Kâr Kaybı Hesabındaki Eksiklik

Yargıtay, bozma sonrası alınan bilirkişi raporunda kâr kaybı hesabının eksik yapıldığını tespit etmiştir. Raporda, fesihten sonra yüklenicinin "başka bir iş yaparak kazandığı veya kazanmaktan bilerek kaçındığı yararlar"ın tespit edilemediği gerekçesiyle düşülmediği belirtilmiştir.

Yargıtay'ın İki Konudaki Kritik Bozma Gerekçesi

  1. Kâr Kaybı Hesabı: Yargıtay, tacir olan yüklenicinin erken fesih nedeniyle boşta kaldığı sürede başka bir iş yapmamasının hayatın olağan akışına aykırı olduğunu belirtmiştir. Bu nedenle, somut olarak başka bir kazanç tespit edilemese bile, hakkaniyete uygun bir "kaçınılan kazanç" miktarı takdir edilmeli ve bu miktar hesaplanan kâr kaybından düşülmelidir. Ayrıca kâr kaybı alacağının KDV'ye tabi olmadığı vurgulanmıştır.
  2. Kesin Teminat İadesi: Yargıtay, feshin haksız bulunmasının teminatın iadesi için tek başına yeterli olmadığını belirtmiştir. Sözleşmede atıf yapılan Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin (YİGŞ) 46. ve 48. maddelerindeki iade koşullarının (tasfiye kesin hesabı, SGK ilişiksizlik belgesi vb.) gerçekleşip gerçekleşmediğinin mahkemece araştırılması gerektiğine hükmetmiştir.

Analizin Sonucu

Bu karar, haksız fesih davalarında alacak kalemlerinin nasıl ele alınması gerektiğini netleştirmektedir.

  • İdareler İçin: Fesih durumunda, tasfiye işlemlerini (tasfiye kesin hesabı vb.) YİGŞ hükümlerine göre eksiksiz yapmalıdırlar. Yükleniciye kâr kaybı ödense dahi, yüklenicinin fesihten sonra elde ettiği veya edebileceği kazançların tenkisi gündeme gelecektir.
  • Yükleniciler İçin: Haksız fesih davası kazanılsa bile kesin teminatın iadesi otomatik değildir. YİGŞ'de belirtilen (SGK ilişiksizlik belgesi sunmak, idarenin tasfiye hesabını yaptırmak gibi) prosedürlerin tamamlanması gerekmektedir.