Yargıtay Kararı: Suçun Vasfı Değişiyorsa "Ek Savunma" Şart! (CMK 226 İhlali)

Görevi kötüye kullanma (TCK 257) suçu, Türk Ceza Kanunu'nda iki temel formda düzenlenmiştir: "icrai davranışla" (TCK 257/1), yani görevin gereklerine aykırı bir fiil yaparak ve "ihmali davranışla" (TCK 257/2), yani görevin gerektirdiği bir fiili yapmayarak (gecikerek/yapmayarak) işlenmesi. İddianamede bu iki fıkradan hangisinin esas alındığı, sanığın savunma stratejisinin temelini oluşturur. Bu tür karmaşık ceza hukuku ve ihale sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, iddianamedeki suçlamaya karşı savunma hakkınızın tam olarak kullanılmasını sağlar. Yargıtay 5. Ceza Dairesi'nin 2023/8502 K. sayılı kararı, bu iki fıkra arasındaki geçişin "ek savunma" alınmadan yapılamayacağını net bir şekilde vurgulamıştır.

Kararın İlgili Kısmı

"İddianamede 5237 sayılı Kanun'un 257 nci maddesinin birinci fıkrasının uygulanması talep edildiği halde, sanığa ek savunma hakkı tanınmadan anılan Kanun'un 257 nci maddesinin ikinci fıkrasının uygulanması suretiyle 5271 sayılı Kanun'un 226 ncı maddesine aykırı davranılarak savunma hakkının kısıtlanması... Hukuka aykırı bulunmuştur."

Olayın Arka Planı: İcraiden İhmale Dönen Suçlama

Bir Belediye Başkanı (sanık), Avrupa Birliği hibe destekli bir proje için Belediye Meclis kararı olmadan bir danışmanla sözleşme imzalar. Proje bedelinin %10'u danışmana ödenecektir. Ancak ödeme, Kamu İhale Kanunu (4734 S.K.) ve ilgili yönetmeliklere uygun evrak düzenlenmediği için yapılamaz. Danışman icra takibi başlatır ve belediye icra yoluyla ödeme yapar.

Hukuki Süreç:

  1. İddianame (Savcılık): Cumhuriyet Başsavcılığı, sanığın bu eylemleri nedeniyle TCK 257/1 (Kanun'un 18 ve 74. maddelerine aykırı olarak aktif bir şekilde sözleşme imzalaması) uyarınca, yani "icrai davranışla" görevi kötüye kullanma suçundan cezalandırılmasını ister.
  2. Yerel Mahkeme Kararı: Asliye Ceza Mahkemesi, yargılama sonunda sanığın eylemini TCK 257/2 kapsamında, yani "ihmali davranışla" görevi kötüye kullanma olarak nitelendirir ve bu fıkradan (daha düşük ceza öngören) mahkumiyet kararı verir.

Ancak mahkeme, TCK 257/1'den (icrai) TCK 257/2'ye (ihmali) geçerken, sanığa CMK 226 uyarınca "Size artık ihmali davranış suçlaması yöneltiliyor, buna karşı savunmanız nedir?" diye sorarak ek savunma hakkı tanımamıştır.

Yargıtay'ın Bozma Gerekçesi: CMK 226 İhlali

Yargıtay 5. Ceza Dairesi, yerel mahkemenin kararını "savunma hakkının kısıtlanması" gerekçesiyle BOZMUŞTUR.

  • CMK 226. maddesi, sanığın, iddianamede gösterilen fiilin hukuki nitelendirmesinin değişmesinden dolayı ek savunma hakkı verilmeden cezalandırılamayacağını amir hüküm altına almıştır.
  • TCK 257/1 (icrai) ile TCK 257/2 (ihmali), aynı suçun (GKK) farklı fıkraları olsalar da, suçun işleniş biçimi (fiil) tamamen farklıdır.
  • Birinde sanık "aktif bir eylemle" (sözleşme imzalamak) suçlanırken, diğerinde "pasif bir eylemle" (gerekli denetimi/işlemi yapmamak) suçlanmaktadır.
  • Sanık, savunmasını TCK 257/1'deki "icrai" eyleme karşı hazırlamışken, TCK 257/2'deki "ihmal" iddiasına karşı savunma yapma fırsatı bulamamıştır.
  • Bu durum, "adil yargılanma hakkı"nın temel unsurlarından olan "savunma hakkı"nın (CMK 226) kısıtlanmasıdır.

Analizin Sonucu

Bu karar, ceza yargılamalarında iddianamenin sınırları ve suç vasfının değişmesinin usuli sonuçları açısından büyük önem taşımaktadır.

  • Firmalar ve Yöneticiler İçin: Hakkınızda açılan bir ceza davasında, yargılama sırasında savcının mütalaası veya mahkemenin gidişatı, suçlamanın iddianamedekinden farklı bir kanun maddesine veya fıkrasına (örn: GKK'dan zimmete, veya GKK/1'den GKK/2'ye) kaydığını gösteriyorsa, derhal ek savunma hakkı talep edilmelidir.
  • İdareler ve Kamu Görevlileri İçin: Bir kamu görevlisi, iddianamede yer almayan bir fıkradan veya suçtan dolayı ek savunma hakkı verilmeden cezalandırılamaz. Bu, Yargıtay için mutlak bir bozma nedenidir.
  • Hukuki Çıkarım: TCK 257/1 ve TCK 257/2, farklı fiil unsurlarına sahip ayrı suç tipleri olarak kabul edilir. Mahkeme bu fıkralar arasında geçiş yapacaksa, mutlaka sanığa yeni suçlamayı bildirip ek savunma süresi vermek zorundadır.