Yargıtay'dan "Eksik Soruşturma" Rehberi: Sorumluluk Zinciri Araştırılmadan Ceza Verilemez!

Kamu mallarının idaresinde, "zimmet" veya "görevi kötüye kullanma" suçlamaları genellikle devir-teslim işlemlerindeki eksikliklerden kaynaklanır. Ancak bir kamu görevlisinin, tespit edilen bir açıktan cezai olarak sorumlu tutulabilmesi için, zararın onun görev döneminde ve onun kusurlu eylemi (ihmali veya icrası) nedeniyle meydana geldiğinin şüpheye yer bırakmayacak şekilde ispatlanması gerekir. Bu tür karmaşık ceza ve idare hukuku sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, sorumluluk zincirinin doğru kurulması ve lehinize olan delillerin toplanması için kritik önemdedir. Askeri Yargıtay’ın 2012/0067 K. sayılı kararı, mahkemelerin "noksan soruşturma"ya düşmemesi için yapması gereken araştırmaları detaylıca listelemektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"...söz konusu açığın sanığın görev yaptığı dönemde mi, yoksa önceden var olan ve devam eden bir açık olup olmadığının tespit edilmemiş olmasının... Noksan soruşturma teşkil etmesinden dolayı, yukarıda belirtilen eksikliklerin giderilerek, bilirkişi vasıtasıyla meydana gelen bir hazine zararı olup olmadığının, şayet var ise bundan sanığın sorumlu tutulup tutulamayacağının... tespiti için mahkûmiyet hükmünün bozulmasına karar verilmiştir."

Olayın Arka Planı: Devir Teslimde Ortaya Çıkan Açık

Bir revirde "Birlik mal muhasebe sorumlusu" astsubay (sanık), başka bir yere atanır. Yaptığı devir teslimde 7 adet tansiyon aleti, 142 adet ilk yardım çantası, 11 adet çamaşır arabası vb. toplam 7 kalem malzemenin eksik olduğu tespit edilir. Sanık hakkında ihmal suretiyle görevi kötüye kullanma (TCK 257/2) suçundan dava açılır.

Sanığın Savunması: Sanık savunmasında, bu zimmeti kendisinden önceki astsubaydan (Oğuzhan K.) zaten eksik olarak devraldığını, onun da bir öncekinden (Mehmet Ali Y.) eksik aldığını, yani açığın kendisiyle ilgili olmadığını, sorumluluğunun "mal sorumluluğu" değil "kayıt sorumluluğu" olduğunu beyan eder.

Yerel Mahkeme Kararı: Askeri Mahkeme, bilirkişi raporlarına dayanarak sanığın kusurlu olduğuna ve gerekli dikkat ve özeni göstermediğine kanaat getirerek TCK 257/2'den mahkumiyet kararı verir.

Askeri Yargıtay'ın Bozma Gerekçesi: Noksan Soruşturma

Askeri Yargıtay, sanığın savunmasının ve "illiyet bağı"nın (zararla eylem arasındaki neden-sonuç ilişkisi) yeterince araştırılmadığı gerekçesiyle kararı BOZAR. Yargıtay'a göre mahkeme şu araştırmaları yapmalıydı:

  1. Önceki Sorumluların Durumu: Sanıktan önceki birlik muhasebe sorumlularının "illiyet bağı" tespit edilmeli. Açık, sanığın döneminde mi oluştu, yoksa önceden var olan ve devredilen bir açık mıydı? Bu araştırılmamış.
  2. Devir-Teslim Belgeleri: Sanığa tam olarak hangi malzemelerin teslim edildiğini ve onun ne teslim ettiğini gösteren devir teslim belgelerinin asılları veya onaylı suretleri dosyaya getirtilmemiş.
  3. Görevin Niteliği: Sanığın görevi "mal sorumluluğu" (direkt sorumluluk) mu, yoksa sadece "mal kayıt sorumluluğu" (muhasebe) mu? Bu ayrım yapılmamış.
  4. Eğitim Durumu: Sanığın "Birlik muhasebe sorumluluğu" konusunda bir kurs görüp görmediği araştırılmamış (kusurluluğun tespiti için önemli).
  5. Malzemelerin Akıbeti: Eksik denilen malzemelerin (stok kayıt kartları incelenerek) aslında kullanılmış, amortismana tabi veya kayıttan düşülmüş olup olmadığı ilgili saymanlıktan araştırılmamış.

Analizin Sonucu

Bu karar, zimmet ve görevi kötüye kullanma suçlamalarında "devir-teslim" işlemlerinin ve "illiyet bağı"nın önemini vurgulamaktadır.

  • Firmalar ve Yöneticiler İçin: Bir şirkette (veya kamu görevinde) devir-teslim yaparken, tüm eksiklikleri ve usulsüzlükleri tutanak altına alarak devralmak, gelecekte sizden önceki döneme ait sorumluluklardan dolayı yargılanmanızı engeller.
  • İdareler ve Kamu Görevlileri İçin: Bir personelin sorumluluğuna verilen mallardaki eksiklik nedeniyle ceza davası açıldığında, o eksikliğin kimin döneminde ve kimin ihmaliyle oluştuğu net bir sorumluluk zinciriyle (tutanaklar, önceki devirler, saymanlık kayıtları) ispatlanmak zorundadır.
  • Hukuki Çıkarım: Sadece "görevdeyken açık tespit edilmesi", o görevlinin "suçlu" bulunması için yeterli değildir. Noksan soruşturma ile (illiyet bağı kurulmadan) verilen mahkumiyet kararları Yargıtay'dan dönecektir.