Yargıtay: İhale İptal Edilse Bile "Anlaşma" Yapanlar Fesat Suçundan Yargılanır!

İhaleye fesat karıştırma (TCK 235) suçunun ne zaman tamamlandığı, ceza hukukunda en tartışmalı konulardan biridir. Özellikle TCK 235/2-d bendinde düzenlenen "anlaşma yapma" fiilinde, bu anlaşma sonucunda bir "zarar" doğması veya ihalenin "sonuçlanması" şart mıdır? Eğer idare, fesat eylemlerinden bağımsız olarak, tamamen teknik nedenlerle (örn: plan değişikliği) ihaleyi iptal ederse, daha önce anlaşma yapanlar yine de cezalandırılabilir mi? Bu tür karmaşık ihale ve ceza hukuku sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, TCK 235'in "neticesi harekete bitişik" bir suç olduğunu ve "anlaşma" fiilinin tespiti halinde riskin başladığını anlamanızı sağlar. Yargıtay 5. Ceza Dairesi'nin 2017/402 K. sayılı kararı, bu konuya net bir cevap vermektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"TCK 235/2-d maddede tanımlanan ihaleye fesat karıştırma suçunun oluşumu için ihale şartlarını ve fiyatı etkilemek amacıyla anlaşmanın yapılması suçun tamamlanması için yeterli olup, fiyatların etkilenip etkilenmemesi ve ihalenin tamamlanıp tamamlanmamasının önemli olmadığı... sanıkların mahkumiyetleri yerine yanılgılı değerlendirmeyle beraatlerine karar verilmesi, Kanuna aykırı..."

Olayın Arka Planı: İptal Edilen İhalede Anlaşma Tespiti

Bir belediye (Avcılar Belediyesi), yol yapım ve onarım işi için ihale düzenler. İhaleye 16 firma doküman alır, 4 firma teklif verir. Ancak idare, ihale konusu yolların bir kısmının "plansız alanda kaldığı" ve Büyükşehir Belediyesi planları onaylanırsa işin miktarının değişeceği gerekçesiyle ihaleyi iptal eder.

İhalenin iptal edilmesine rağmen, ihale sürecinde "fesat" karıştırıldığı (anlaşma yapıldığı) iddiasıyla savcılık soruşturma başlatır ve kamu davası açılır.

Yerel Mahkemenin Kararı: Beraat

Yerel mahkeme, sanıklar hakkında beraat kararı verir. Mahkemenin bu kararı verirken, ihalenin zaten idarece iptal edildiği, dolayısıyla bir "sonuç" (zarar veya haksız kazanç) doğmadığı ve suçun unsurlarının oluşmadığı gerekçesine dayanmış olması muhtemeldir.

Yargıtay'ın Analizi: Suç, "Anlaşma" Anında Tamamlanır

Yargıtay 5. Ceza Dairesi, yerel mahkemenin beraat kararını BOZAR. Yargıtay'ın gerekçesi, TCK 235/2-d'nin (anlaşma) yapısına ilişkindir:

  1. Suçun Tamamlanma Anı: Yargıtay, bu suçun bir "neticesi harekete bitişik" suç olduğunu belirtir. Yani, kanunun aradığı "netice" (sonuç), "anlaşma yapma" hareketinin kendisidir.
  2. Zarar veya Sonuç Gerekmez: Suçun tamamlanması için, yapılan anlaşma neticesinde fiyatların fiilen etkilenmesi, kamunun zarar görmesi veya ihalenin tamamlanması gerekmez.
  3. İptalin Önemi Yok: İhalenin, fesat eylemlerinden bağımsız olarak idare tarafından (teknik nedenlerle) iptal edilmiş olması, daha önce işlenmiş olan "anlaşma yapma" suçunu ortadan kaldırmaz.

Deliller Anlaşmayı Kanıtlıyor mu?

Yargıtay, dosyadaki TAPE ve mesaj kayıtlarının "anlaşma" fiilini net bir şekilde kanıtladığını tespit etmiştir:

  • Bir sanığın diğerine "…18.100 oluyor mu..." diye mesaj atması ve o firmanın 18.100,988 TL teklif vermesi.
  • Bir sanığın diğerine "…17.500 de...'e attırdım..." demesi ve o firmanın 17.518,253 TL teklif vermesi.
  • Bir sanığın diğer sanığı "atamayacaksan aldırma" diyerek yönlendirmesi ve o sanığın teklif vermemesi (bu da bir anlaşmadır).

Bu deliller "gizli anlaşmayı" kanıtladığı için, ihalenin sonradan iptal edilmesinin bir önemi yoktur ve sanıklar mahkum edilmelidir.

Analizin Sonucu

Bu karar, TCK 235/2-d (anlaşma) suçunun ne kadar "erken" tamamlandığını göstermesi açısından çok önemlidir.

  • Firmalar İçin: İhaleye fesat karıştırma suçu, ihale günü değil, rakiplerle fiyat veya katılım koşulları hakkında konuşulduğu veya anlaşıldığı an başlar. İhalenin daha sonra iptal edilmesi veya o ihaleyi kazanamamış olmanız, ceza sorumluluğunuzu ortadan kaldırmaz.
  • İdareler İçin: Bir ihaleyi teknik nedenlerle (yetersiz ödenek, plan değişikliği vb.) iptal etmek, o ihalede bir suç işlendiğine dair şüphe varsa, bunu savcılığa bildirme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
  • Hukuki Çıkarım: TCK 235/2-d (anlaşma), bir "tehlike suçu" niteliğindedir. Kanun koyucu, kamu ihalelerinin dürüstlüğünü tehlikeye atan "anlaşma" fiilinin kendisini cezalandırmaktadır; bu anlaşmanın bir zarara yol açıp açmadığına bakılmamaktadır.