Yargıtay'dan "Makul Süre" Vurgusu: Kesinleşen Zincirleme Suç Dosyası Yeniden Açılmadı

TCK 43 (Zincirleme Suç), "bir suç işleme kararı" ile aynı mağdura karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi halinde, dosyaların birleştirilerek tek ceza verilmesini gerektiren bir sanık lehine düzenlemedir. Ancak, birbiriyle bağlantılı bu eylemler hakkında birden fazla dava açılmışsa ve bu davalardan biri diğerlerinden önce kesinleşmişse ne olacaktır? Bu tür karmaşık ihale ve ceza hukuku sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, özellikle TCK 43 (zincirleme suç) ve "mahsup" gibi teknik ceza hukuku konularında hak kaybı yaşamanızı önler. Yargıtay Ceza Genel Kurulu'nun (YCGK) 2023/244 K. sayılı kararı, TCK 43'ün uygulanması ile "makul sürede yargılanma hakkı" arasındaki dengeyi göstermektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"...Özel Dairece düzeltilerek onanmak suretiyle kesinleşen ve zincirleme suç hükümleri uygulanan uyuşmazlığa konu dosyanın gelmiş olduğu aşama, sanık hakkında benzer eylemler nedeniyle derdest olan diğer dosyalarda koşulların oluşması hâlinde zincirleme suça ilişkin hükümler uygulanıp belirlenecek cezadan kesinleşmiş cezanın mahsup edilebilmesinin mümkün olması ve bu şekilde yapılacak uygulamanın makul sürede yargılanma hakkına sağlayacağı yarar, davaların birleştirilerek görülmesi hâlinde ise bu hakkın ihlaline neden olabilecek düzeydeki zarar ihtimali dikkate alındığında... eksik araştırma ile hüküm kurulmadığı kabul edilmelidir."

Olayın Arka Planı: Çok Sayıda İhale, Ayrı Davalar

Bir İl Özel İdaresinde görevli sanık (elektrik teknikeri), ihale komisyon üyesi olarak görev yapar. Sanığın, 31.08.2009 tarihinde yapılan iki ayrı sulama suyu tesisi yapım işi ihalesinde, gizli kalması gereken yaklaşık maliyet gibi bilgileri bir müteahhide sızdırarak ihaleye fesat karıştırdığı iddia edilir.

Yerel Mahkeme, bu iki eylemi birleştirir ve sanığı zincirleme suç (TCK 43) hükümlerini uygulayarak mahkum eder. Yargıtay 5. Ceza Dairesi de bu kararı düzelterek onar ve karar kesinleşir.

Başsavcılık İtirazı: Diğer 41 Dosya Ne Olacak?

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı bu kesinleşen karara itiraz eder. Gerekçesi şudur: Soruşturma aslında 41 farklı ihaleyi kapsamaktadır. Sanık hakkında UYAP'ta görülen, 2009 yılı içinde işlenmiş (farklı suç tarihli) ihaleye fesat karıştırma suçlarından açılmış çok sayıda başka dava (Bingöl Ağır Ceza E: 2012/101, 2013/17, 2013/51 vb.) bulunmaktadır.

Başsavcılığa göre, TCK 43'ün doğru uygulanabilmesi için, kesinleşen bu dosyanın bozulması, hukuki kesinti yaratmayan (iddianame tarihleri gözetilerek) tüm dosyaların birleştirilmesi ve tüm eylemleri kapsayan tek bir zincirleme suç hükmü kurulması gerekir. Bu yapılmadığı için karar "eksik araştırma" ile verilmiştir.

YCGK'nın Nihai Kararı: İtirazın Reddi (Pragmatik Gerekçeyle)

YCGK, Başsavcılığın "zincirleme suç" ve "hukuki kesinti" konusundaki teorik tespitlerinin (yani dosyaların birleştirilmesi gerektiği) doğru olduğunu kabul eder. Ancak, YCGK bu kez farklı bir ilkeyi öne çıkarır: Makul Sürede Yargılanma Hakkı.

YCGK şu gerekçeyle itirazı REDDEDER:

  1. Mevcut Dosya Kesinleşmiştir: İncelenen dosya zaten Yargıtay denetiminden geçmiş ve kesinleşmiştir.
  2. Mahsup Mümkündür: Sanık hakkında derdest olan (devam eden) diğer dosyalarda, mahkeme TCK 43'ü uygulayabilir. O dosyalarda zincirleme suçtan bir ceza belirleyip, bu cezadan kesinleşen bu dosyadaki cezayı mahsup edebilir (indirebilir).
  3. Makul Süre İlkesi: Kesinleşmiş bir dosyayı bozmak ve tüm dosyaların birleştirilmesini beklemek, yargılamayı AİHM içtihatlarına aykırı şekilde makul sürenin dışına çıkaracak ve hakkı ihlal edecektir.
  4. Sonuç: Madem sanığın hak kaybı "mahsup" yoluyla diğer dosyalarda giderilebiliyor, o halde "makul sürede yargılanma hakkı"nı ihlal etmemek için kesinleşen bu dosyayı bozmaya gerek yoktur. Eksik araştırma yoktur.

Analizin Sonucu

Bu karar, Yargıtay'ın ceza muhakemesinde usul ekonomisini ve temel hakları (makul sürede yargılanma) nasıl gözettiğini gösteren önemli bir içtihattır.

  • Firmalar ve Yöneticiler İçin: Hakkınızda aynı suç işleme kararıyla işlenmiş birden fazla ceza davası varsa ve biri aleyhinize kesinleşmişse, bu durum TCK 43'ten yararlanmanıza engel değildir. Devam eden (derdest) davalarda, kesinleşen o cezayı "mahsup" ettirmek için talepte bulunulması kritik önemdedir.
  • Hukuki Çıkarım: YCGK, TCK 43 (zincirleme suç) uygulamasının mutlak bir "birleştirme" zorunluluğu getirmediğini, "mahsup" yönteminin de sanık lehine olan bu kurumun uygulanması için yeterli bir yol olduğunu kabul etmiştir. Bu yorum, yargılamaların gereksiz yere uzamasının önüne geçmeyi amaçlamaktadır.