Yargıtay'dan Teminat İadesine Ret: "Fırın Şartnameye Uygun Değilse Kabul Yapılmaz, Teminat İade Edilmez"

Yapım işi sözleşmelerinde, yüklenicinin teminat mektuplarını geri alabilmesinin temel koşulu, işi sözleşme ve eklerine (teknik şartname, projeler) uygun olarak tamamlayıp idareye teslim etmesi ve geçici/kesin kabullerin yapılmasıdır. Yüklenicinin imalatı şartnamedeki kritik bir teknik detaya aykırı ise, idarenin kabul işlemlerini yapmama ve teminatı iade etmeme hakkı bulunmaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve teknik şartname uyuşmazlıklarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, imalatlarınızın şartnameye uygunluğunun hukuki zeminini güçlendirmenizi sağlar. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi’nin 12.02.2025 tarihli ve E:2023/2847, K:2025/488 sayılı kararı, bu ilkeyi teyit etmektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"Taraflar arasında imzalanan sözleşmenin eki niteliğindeki teknik şartnamenin 6.5. maddesi B bendinde ergitme fırın ile ilgili kısımların yer aldığı ve fırının borik asit ve susuz boraks üretimine uygun olarak üretileceğinin belirtildiği, tarafların bu şartları bilerek sözleşmeyi imzaladığı... dosya kapsamında alınan raporlarda ergitme fırınının sözleşme ve eklerine göre üretilmediğinin sabit olduğu, yargılama devam ederken davalının bu eksikliği davacı namına kendisinin üçüncü kişilere yaptırdığı ve bu iddiasını ispatladığı bu durumda davacı yüklenicinin edimini eksiksiz yerine getirmediği ve sözleşmede belirlenen teminat mektubunun iadesi şartlarının oluşmadığı anlaşılmaktadır."

Olayın Arka Planı: Ergitme Fırınındaki Ayıp İddiası ve Kabul Anlaşmazlığı

Davacı yüklenici, Eti Maden İşletmeleri (İdare) ile bor oksit üretim tesisi yapım işi için sözleşme imzalamıştır. İş tamamlandığında idare, tesisin kritik bir parçası olan "ergitme fırınının" teknik şartnamedeki kriterleri karşılamadığı (aynı anda hem susuz boraks hem borik asit üretimine uygun olmaması) iddiasıyla işin geçici ve kesin kabulünü yapmamış, teminat mektuplarını da iade etmemiştir. Yüklenici, işi şartnameye uygun yaptığını, kabul işlemlerinin yapılarak teminatlarının iade edilmesi ve aradaki anlaşmazlığın (muarazanın) giderilmesi için dava açmıştır.

Yüklenicinin Savunması: "Şartnamedeki Üretim İmkansızdı"

Yüklenici, temyiz aşamasında, teknik şartnamede istenen iki farklı (susuz boraks ve camsı boraksit) üretimin aynı anda tek fırında yapılmasının teknik olarak imkansız olduğunu ve fırındaki bozulmanın idarenin yanlış üretim yapmasından (kullanıcı hatası) kaynaklandığını iddia etmiştir.

Yargıtay Analizi: "İmzaladığın Şartnameye Uymak Zorundasın"

İlk Derece Mahkemesi ve Bölge Adliye Mahkemesi, yüklenicinin iddialarını reddederek davayı reddetmiştir. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi de bu ret kararını ONAMIŞTIR. Yargıtay'ın gerekçesi şu noktalara dayanmaktadır:

  1. Şartname Esastır: Teknik şartnamenin 6.5. maddesi B bendinde, fırının "borik asit ve susuz boraks üretimine uygun" olarak üretileceği açıkça belirtilmiştir. Yüklenici, bu şartı bilerek ve kabul ederek sözleşmeyi imzalamıştır.
  2. Ayıp Raporla Sabittir: Dava sürecinde alınan bilirkişi raporları, imal edilen ergitme fırınının bu sözleşme ve eklerine (teknik şartname) uygun olarak üretilmediğini net bir şekilde tespit etmiştir.
  3. Eksiklik İdarece Giderilmiştir: İdare, yargılama devam ederken, yüklenicinin yapmadığı bu eksikliği davacı nam ve hesabına üçüncü bir firmaya yaptırmış ve bu durumu belgeleriyle ispatlamıştır.
  4. Sonuç: Yüklenici, sözleşmesel edimini eksiksiz ve ayıpsız olarak yerine getirmemiştir. İşi şartnameye uygun teslim etmediği için Yapım İşleri Genel Şartnamesi ve sözleşme uyarınca geçici/kesin kabul şartları oluşmamıştır. Kabul şartları oluşmadığı için teminat mektubunun iadesi şartları da oluşmamıştır.

Analizin Sonucu

  1. Teminat İadesi Kabul Şartına Bağlıdır: Yüklenicinin teminatını geri alabilmesi için, işi sözleşme ve eklerine (projeler, teknik şartname) tam olarak uygun şekilde tamamlaması ve idarenin kabul işlemlerini (geçici ve kesin kabul) yapması zorunludur.
  2. Teknik Şartname Pazarlığa Açık Değildir (İmzadan Sonra): Yüklenici, teknik şartnamedeki bir kriterin "teknik olarak imkansız" olduğunu düşünüyorsa, bunu ihale sürecinde (sözleşmeyi imzalamadan önce) idareye bildirmelidir. Sözleşmeyi imzaladıktan sonra "bu zaten imkansızdı" savunması hukuken geçerli değildir.
  3. Ayıplı İfa Teminatı Tutar: İmalatın ayıplı veya eksik olduğu bilirkişi raporlarıyla sabitse, idarenin kabule zorlanması veya teminatı iade etmesi beklenemez.

İdarenin Ayıbı Gidermesi: İdarenin, yüklenicinin ayıbını veya eksiğini "onun nam ve hesabına" başkasına yaptırması ve bedelini teminattan kesmesi, en güçlü hukuki adımlardan biridir. Bu durum, ayıp iddiasını ve oluşan zararı somut olarak ispatlar.