Yarım Kalan İnşaatın Yarattığı Riskler 21/b İçin Yeterli mi? Danıştay'dan Emsal Karar

Sözleşmenin feshinden sonra yarım kalan inşaatların "ikmal" ihaleleri, idareler için her zaman kritik bir hukuki sorun teşkil eder. İşi hızlandırmak için 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 21/b maddesi (pazarlık usulü) ile ihaleye çıkmak cazip gelse de, "ivedilik" ve "can ve mal güvenliği" şartlarının ne derece somut olması gerektiği, açılan iptal davalarının ana konusunu oluşturur. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, olası hak kayıplarını engelleyecektir. Danıştay 13. Dairesi'nin 27/02/2025 tarihli E:2025/99, K:2025/999 sayılı kararı, ikmal ihalelerinde 21/b şartlarının nasıl oluştuğunu somutlaştıran önemli bir emsal niteliğindedir.

Kararın İlgili Kısmı

"...yarım kalan yapım işinin tamamlanmasının, binanın statik güvenliğinde bozulmalardan, açıkta bulunan demir ve çelik donatının paslanmasından, tribün iç mahallerine yağmur suyu akması sonucu oluşabilecek elektrik imalatında arızalardan, yarım kalan mantolama ve mekanik montaj cephe kaplamalarının rüzgar etkisiyle kopması, kırılması ve uçmasından kaynaklı oluşabilecek tehlikelere karşı inşaat çevresinde bulunan ve şantiye alanına izinsiz olarak giren kişilerin can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerektiği anlaşıldığından, 4734 sayılı Kanun'un 21. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde sayılan şartların dava konusu ihalede bulunduğu sonucuna vanlmıştır."

Olayın Arka Planı: İkmal İnşaatına "Hızlı" Pazarlık İhalesi

Gençlik ve Spor Bakanlığı, bir "Tribün Modernizasyonu" işinin ilk yüklenicisi ile yaşadığı sorunlar nedeniyle sözleşmeyi feshetmiştir. Yarım kalan inşaatın tamamlanması (ikmal) için Bakanlık, 4734 sayılı Kanun'un 21/b maddesinde yer alan "can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği" hükmüne dayanarak pazarlık usulü ile "İkmal İnşaatı Yapım İşi" ihalesi düzenlemiştir. İhaleye davet edilmeyen bir firma, 21/b şartlarının oluşmadığı, idarenin öngörülemez bir durumla karşılaşmadığı ve ihalenin açık usulde yapılması gerektiği iddiasıyla ihalenin iptali için dava açmıştır.

İdare Mahkemesi: "Aciliyet ve Öngörülemezlik Kanıtlanamadı"

İlk Derece Mahkemesi, davacı firmayı haklı bularak ihaleyi iptal etmiştir. Mahkeme, ilk ihale sözleşmesinin feshedilmesinden sonra geçen sürede idarenin 21/b şartlarını oluşturacak somut bir tehlike veya öngörülemez bir olayı ortaya koyamadığına, dolayısıyla pazarlık usulü kullanılmasının hukuka aykırı olduğuna karar vermiştir.

Danıştay'ın Tespiti: Statik Bozulma ve Çevresel Riskler 21/b Gerekçesidir

Bakanlığın temyiz başvurusu üzerine dosyayı inceleyen Danıştay, İdare Mahkemesi'nin kararını bozmuş ve davayı reddetmiştir. Danıştay, 21/b şartlarının oluşup oluşmadığını idarenin sunduğu somut gerekçeler ve dosyada yer alan fotoğraflar üzerinden değerlendirmiştir.

İdarenin temyiz dilekçesinde sıraladığı şu gerekçeler, Danıştay tarafından 21/b'nin "can ve mal güvenliği" ve "ivedilik" kapsamına alındı:

  1. Statik Risk: Yarım kalan betonarme tribünün kış aylarında don ve çözülme etkisiyle zarar görmesi.
  2. Korozyon Riski: Açıkta bulunan demir ve çelik donatının yağış etkisiyle korozyona uğraması ve binanın statik güvenliğini tehlikeye atması.
  3. Tesisat Riski: Su izolasyonu tamamlanmadığı için tribün iç mahallerine yağmur suyu akması ve elektrik/mekanik tesisatın zarar görmesi riski.
  4. Çevresel Risk (Can Güvenliği): Yarım kalan cephe kaplamalarının (mantolama vb.) rüzgar etkisiyle koparak çevrede yaşayan insanlar için can ve mal güvenliği tehlikesi oluşturması.
  5. Sosyal Risk (Can Güvenliği): Terk edilmiş tesis kısmına sokak hayvanlarının ve madde bağımlısı kişilerin girmesi ve bu durumun (özellikle izinsiz giren çocuklar için) telafisi mümkün olmayan tehlikelere yol açması.

Danıştay, idarenin bu tespitlerinin, yarım kalan yapının çevre ve insan güvenliği açısından taşıdığı riskleri somut olarak ortaya koyduğuna ve işin ivedilikle tamamlanması gerekliliğini kanıtladığına hükmetmiştir. Bu nedenle, 21/b şartlarının oluştuğu kabul edilerek ihale iptal kararı bozulmuştur.

Analizin Sonucu

  1. İkmal İhalesinde 21/b Mümkündür: Sözleşmesi feshedilen bir işin ikmal ihalesinde 21/b (pazarlık) usulü kullanılabilir. Ancak bu, otomatik bir hak değildir.
  2. Somut Risk Gerekir: İdarenin, "ivedilik" ve "can ve mal güvenliği" gerekçelerini somut teknik ve çevresel risklere dayandırması şarttır. Sadece "iş yarım kaldı, bitirelim" demek yeterli değildir.
  3. Geçerli Gerekçeler: Danıştay; statik bozulma, korozyon, tesisat hasarı, cephe elemanlarının düşme tehlikesi ve şantiye alanının çevresel güvenlik zafiyeti (izinsiz girişler) gibi riskleri 21/b için geçerli ve somut gerekçeler olarak kabul etmiştir.

İdarelerin Hazırlığı: İdarelerin, 21/b usulünü seçerken bu riskleri teknik raporlar ve fotoğraflarla belgeleyerek (tevsik ederek) ihale onay belgesine eklemesi, olası iptal davalarında ellerini güçlendirecektir.