İhale süreçleri, hem idareler hem de istekliler için dikkat ve özen gerektiren karmaşık teknik ve hukuki detaylar barındırır. Bu süreçlerde karşılaşılan usul veya esas hataları, ihalenin seyrini tamamen değiştirebilir. Özellikle yaklaşık maliyetin doğru ve eksiksiz tespiti, rekabetin sağlıklı işlemesi ve kamu kaynaklarının verimli kullanılması açısından hayati önem taşır. Bu noktada yaşanan sorunların çözümü için Yaka Danışmanlık, ihale, sözleşme ve hakediş süreçlerinizde profesyonel destek sunarak hak kayıplarının önüne geçmenize yardımcı olmaktadır. Kamu İhale Kurulunun 16.07.2025 tarihli ve 2025/UY.I-1523 sayılı kararı, yaklaşık maliyet hesabındaki bir eksikliğin sonuçlarını ve Kurulun bu tür durumlara yaklaşımını göstermesi bakımından önemli bir örnektir.

İhalede Gözden Kaçan Maliyet Kalemi: Asfalt Kazıma Makinesi

Bir karayolları bölge müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen yol bakım ve onarım ihalesinde, başvuru sahibi bir ortak girişim, yaklaşık maliyetin hatalı hesaplandığını iddia etmiştir. Başvuru sahibinin iki temel iddiası bulunmaktaydı: Birincisi, kamyon şoförü maliyetinin asgari ücret yerine daha yüksek bir rayiç bedel üzerinden hesaplanması gerektiği; ikincisi ise Özel Teknik Şartname'de çalıştırılması zorunlu tutulan "asfalt kazıma makinesi" için yaklaşık maliyette hiçbir bedel öngörülmediğiydi. Bu hataların, kendi tekliflerinin aşırı düşük teklif sınır değerinin altında kalmasına neden olduğunu ve ihalenin iptal edilmesi gerektiğini savunmuştur.

Kurulun Yaklaşımı: Hangi Hata Esaslı, Hangisi Değil?

Kurul, yaptığı incelemede başvuru sahibinin iddialarını ayrı ayrı değerlendirmiştir. Şoför maliyetiyle ilgili iddiayı, idarelerin yaklaşık maliyet hesabında kullanacakları fiyat ve rayiçleri belirlemede takdir yetkisi bulunduğunu ve güncel asgari ücretin kullanılmasında mevzuata bir aykırılık olmadığını belirterek reddetmiştir. Bu tespit, idarelerin maliyet hesabında belirli bir kamu kurumunun birim fiyatını kullanma zorunluluğu olmadığını, piyasa araştırması veya asgari ücret gibi farklı ve makul yöntemleri de tercih edebileceğini göstermektedir.

Ancak Kurul, asfalt kazıma makinesi maliyetine ilişkin iddiayı haklı bulmuştur. İhale dokümanında bir makinenin çalıştırılacağı açıkça belirtilmişken, bu makineye ilişkin maliyetin idare tarafından hiç hesaba katılmamasını yerinde bulmamıştır. Bu durum, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin yaklaşık maliyetin KDV hariç tüm unsurları içermesi gerektiğine dair temel ilkesine aykırılık teşkil etmektedir.

Sonuç: İptal Yerine Düzeltici İşlem

Kurul, yaklaşık maliyetteki bu eksikliğin varlığını tespit etmekle birlikte, hatanın ihalenin doğrudan iptalini gerektirecek nitelikte olup olmadığını değerlendirmiştir. Yaklaşık maliyetin; ihalenin ilan süreleri, katılım için istenecek belgeler, yabancı isteklilerin katılıp katılamayacağı ve en önemlisi aşırı düşük teklif sınır değerinin tespiti gibi birçok kritik süreci doğrudan etkilediğini vurgulamıştır.

Bu doğrultuda Kurul, ihalenin iptali yerine "düzeltici işlem" belirlenmesine karar vermiştir. Bu karara göre idare, öncelikle asfalt kazıma makinesi maliyetini de içerecek şekilde yaklaşık maliyeti yeniden ve doğru bir şekilde hesaplayacaktır. Ardından, bu yeni yaklaşık maliyet tutarına göre aşırı düşük teklif sınır değeri başta olmak üzere, ihalenin diğer unsurlarının etkilenip etkilenmediğini değerlendirecek ve tüm ihale işlemlerini bu yeni duruma göre yeniden gerçekleştirecektir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, idareler için yaklaşık maliyet hazırlama sürecinde azami titizliğin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha ortaya koymaktadır. Teknik şartnamede istenen her bir unsurun, maliyet analizlerine eksiksiz bir şekilde yansıtılması zorunludur. Aksi takdirde, ihale süreci uzayacak ve idari işlemlerin yeniden yapılması gerekecektir.

İstekliler açısından ise bu karar, ihale dokümanını bütüncül bir şekilde incelemenin önemini göstermektedir. Teknik şartname ile yaklaşık maliyet cetveli arasında bir tutarsızlık veya eksiklik fark edildiğinde, bunun ihale sonucunu doğrudan etkileyebileceği ve süresi içinde yapılacak bir şikayet başvurusunun, tekliflerin yeniden değerlendirilmesini sağlayabileceği anlaşılmaktadır. Özellikle aşırı düşük teklif sınır değerine yakın teklif veren istekliler için, yaklaşık maliyetteki bir hata, lehlerine veya aleyhlerine bir durum yaratabilir.