Yıl sonlarında veya yıl içinde yapılan ihalelerde, asgari ücrette meydana gelen değişiklikler, ihale süreçlerini doğrudan etkilemektedir. Özellikle ilan tarihi eski asgari ücret döneminde, ihale tarihi ise yeni asgari ücret döneminde kalan ihalelerde, idarelerin yaklaşık maliyeti (YM) güncelleyip güncellememesi kritik bir hukuki sorundur. Bu tür karmaşık ihale ve maliyet hesaplaması sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, firmanızın güncel maliyetler karşısında haksızlığa uğramasını engeller. Kamu İhale Kurulu'nun 12.02.2025 tarihli ve 2025/UH.II-499 sayılı kararı, bu konuda idarelere net bir sorumluluk yüklemektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"...asgari ücret ve diğer işçilik maliyetlerinde ilgili mevzuatından kaynaklanan değişiklikler nedeniyle yaklaşık maliyetin ihale tarihine kadar geçen sürede değişikliğe uğradığının belirlenmesi durumunda, gerekçesi belirtilmek suretiyle ihale komisyonu tarafından, bu maliyetlerin dikkate alınarak yaklaşık maliyet güncellenir.' hükmü yer almaktadır. ... başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır."

Olayın Arka Planı: Eski Ücretle Hesap, Yeni Ücretle İhale

Bir belediye (Çorum), "Ev Temizliği Hizmet Alımı" işi için ihaleye çıkmıştır. İhale süreci şu takvimle işlemiştir:

  • İhale İlan Tarihi: 23.12.2024 (2024 asgari ücreti geçerli)
  • Yeni Asgari Ücretin Açıklanması: Aralık 2024 sonu (01.01.2025 itibarıyla geçerli)
  • İhale Tarihi: 06.01.2025 (2025 asgari ücreti geçerli)

İdare, yaklaşık maliyeti 2024 yılı asgari ücretine göre hesaplamış ve işçilik giderinin YM içindeki payını %69 olarak bularak ihalenin "personel çalıştırılmasına dayalı olmadığına" karar vermiştir. İdare, 06.01.2025'teki ihaleyi de bu eski YM üzerinden yapmış, asgari işçilik maliyeti kontrolü yapmadan ve sınır değerin altında teklif olmadığına karar vererek ihaleyi sonuçlandırmıştır.

İsteklinin İddiası: "YM Güncellenmeli ve Asgari İşçilik Kontrolü Yapılmalı"

Başvuru sahibi firma, idarenin ihale tarihinde geçerli olan yeni (2025) asgari ücreti dikkate alarak YM'yi güncellemesi gerektiğini savunmuştur. İddiaya göre, bu güncelleme yapılsaydı:

  1. İşçilik maliyetinin YM'ye oranı %70'i aşacak ve ihale "personel çalıştırılmasına dayalı" hale gelecekti.
  2. İsteklilerin tekliflerinin yeni asgari işçilik maliyetini karşılayıp karşılamadığı kontrol edilecek ve ihaleyi kazanan firmanın teklifi bu maliyetin altında kaldığı için reddedilecekti.

KİK'in Değerlendirmesi: YM Güncellemesi Zorunludur (Kurul Çoğunluğu)

Kamu İhale Kurulu (KİK) çoğunluğu, başvuru sahibinin iddiasını haklı bulmuştur. Kurul, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin 9. maddesinin 5. fıkrasına atıf yapmıştır. Bu madde, asgari ücretteki değişiklikler nedeniyle YM'nin güncelliğini yitirmesi durumunda, ihale komisyonunun gerekçesini belirterek ihale tarihi itibarıyla YM'yi güncellemesi gerektiğini amir bir hüküm olarak düzenlemektedir.

İdare (Çorum Belediyesi), ihale tarihi (06.01.2025) itibarıyla 2025 asgari ücreti belli olmasına rağmen bu güncellemeyi yapmayarak mevzuata aykırı hareket etmiştir. KİK, idarenin öncelikle YM'yi yeni asgari ücrete göre güncellemesi, ardından tüm teklifleri bu yeni YM ve yeni asgari işçilik maliyetine göre yeniden değerlendirmesi gerektiği yönünde düzeltici işlem kararı almıştır.

Karşı Oy: "İhale Personel Çalıştırmaya Dayalı Hale Geliyorsa İptal Edilmelidir"

Karara bir üye karşı oy kullanmıştır. Karşı oy gerekçesinde, çoğunluk kararına ek olarak şu kritik noktaya değinilmiştir:

YM, 2025 asgari ücretine göre güncellendiğinde, işçilik maliyetinin payı %69'dan %74,18'e çıkmaktadır. Bu durumda ihale, 4734 sayılı Kanun'un 62/e maddesi tanımına göre "personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı" niteliği kazanmaktadır.

Ancak aynı Kanun maddesi (62/e), belediyelerin "personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı" yapmasını yasaklamaktadır. Dolayısıyla, YM'nin güncellenmesi, ihalenin aslında kanunen yasak olan bir alım olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu nedenle karşı oy, düzeltici işlem yerine ihalenin 4734/62(e) maddesine aykırılık nedeniyle iptal edilmesi gerektiğini savunmuştur.

Analizin Sonucu

Bu karar (hem çoğunluk hem de karşı oy gerekçesiyle), asgari ücretin değiştiği dönemlerdeki ihaleler için hayati önem taşımaktadır:

  1. Güncelleme Zorunluluğu: İhale ilanı ile ihale tarihi arasında asgari ücret değişirse, idare YM'yi ihale tarihi itibarıyla güncellemek zorundadır. Eski YM üzerinden yapılan değerlendirme (sınır değer hesabı, asgari işçilik kontrolü) hukuka aykırıdır.
  2. İhalenin Niteliği Değişebilir: Güncelleme, ihalenin "personel çalıştırılmasına dayalı olup olmadığını" belirleyen %70 oranını değiştirebilir. 2024 ücretiyle %69 olan işçilik oranı, 2025 ücretiyle %74'e çıkabilir.
  3. Belediyeler İçin İptal Riski (Karşı Oy): Eğer bu güncelleme sonucunda ihale "personel çalıştırılmasına dayalı" hale gelirse, 4734/62(e) yasağı kapsamındaki idareler (belediyeler, il özel idareleri, bakanlıklar vb.) için bu durum, ihalenin temelden hukuka aykırı hale gelmesi ve iptal edilmesi riskini doğurur.