KİK'ten Kritik Yorum: İhale Komisyonu, Açıklanan Yaklaşık Maliyeti Asgari Ücret Zammı Nedeniyle Güncelleyebilir

Yaklaşık maliyetin (YM) hesaplandığı tarih ile ihale tarihi arasında asgari ücret gibi temel maliyet girdilerinde değişiklik olması, kamu ihalelerinde sıkça karşılaşılan bir durumdur. Kamu İhale Kurulu'nun 19.02.2025 tarihli ve 2025/UH.I-578 sayılı kararı, ihale günü isteklilere açıklanmış olan yaklaşık maliyetin dahi, ihale komisyonu tarafından "asgari ücret değişikliği" gerekçesiyle ihale tarihinde güncellenebileceğine ve sınır değerin bu yeni YM üzerinden hesaplanması gerektiğine hükmetti. Bu karar, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin 9. maddesinin 5. fıkrasının nasıl uygulanacağını netleştirmesi bakımından emsal niteliğindedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, maliyet değişimlerinin ihale sürecine etkilerini doğru analiz etmenizi sağlar.

Kararın İlgili Kısmı

"…asgari ücret ve diğer işçilik maliyetlerinde ilgili mevzuatından kaynaklanan değişiklikler nedeniyle yaklaşık maliyetin ihale tarihine kadar geçen sürede değişikliğe uğradığının belirlenmesi durumunda, gerekçesi belirtilmek suretiyle ihale komisyonu tarafından bu maliyetler dikkate alınarak yaklaşık maliyetin güncelleneceği... mevcut durumda da ihale komisyonu tarafından ihale tarihinde geçerli asgari ücret üzerinden güncellenen yaklaşık maliyetin dikkate alınarak sınır değerin hesaplanmasında mevzuat hükümlerine aykırılık bulunmadığı anlaşılmaktadır."

Olayın Arka Planı: İhale Günü Güncellenen Yaklaşık Maliyet

Bir kamu idaresi, "Sürücülü ve Yakıtsız Araç Kiralama Hizmet Alımı" için ihale düzenledi. İhalenin ilan tarihi 24.12.2024, ihale tarihi ise 15.01.2025 idi.

  1. İlk Yaklaşık Maliyet: İdare, yaklaşık maliyeti 16.12.2024 tarihinde, o an yürürlükte olan 2024 yılı asgari ücretine göre 3.976.021,02 TL olarak belirledi.
  2. İhale Günü (15.01.2025): Komisyon, ilk oturumda bu yaklaşık maliyeti (3.97 Milyon TL) ve teklifleri açıkladı.
  3. Değişiklik: 01.01.2025 itibarıyla 2025 yılı asgari ücreti yürürlüğe girmişti. İhale komisyonu, ikinci oturumda, isteklilerin tekliflerini (işçilik maliyetleri için) 2025 yılı asgari ücretine göre sunduklarını, idarenin YM'sinin ise 2024'e göre (eski) kaldığını tespit etti.
  4. Güncelleme Kararı: Komisyon, HİİU Yönetmeliği'nin 9(5) maddesine dayanarak, yaklaşık maliyeti ihale tarihinde (15.01.2025) yürürlükte olan 2025 yılı asgari ücretine göre 4.420.189,02 TL olarak güncelledi.
  5. Sonuç: Sınır değer, eski YM (3.97 Milyon) yerine yeni YM (4.42 Milyon) üzerinden hesaplandı. Bu durum, sınır değerin yükselmesine (2.548.450,67 TL) neden oldu ve şikayetçi firmanın (Mevlan Tur.) teklifi bu yeni sınır değerin altında kaldığı için reddedildi.

Şikayetçi firma, "ilan edilen yaklaşık maliyetin ihaleden sonra, esasa etki edecek şekilde değiştirilemeyeceğini" savunarak KİK'e başvurdu.

KİK'in Değerlendirmesi: Yönetmelik İhale Komisyonuna Yetki Veriyor

KİK, şikayetçinin iddiasını reddederek idarenin yaptığı işlemi mevzuata uygun buldu. Kurul'un dayandığı temel gerekçe, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin 9. maddesinin 5. fıkrasıydı:

"(5) Asgari ücret ve diğer işçilik maliyetlerinde ilgili mevzuatından kaynaklanan değişiklikler nedeniyle yaklaşık maliyetin ihale tarihine kadar geçen sürede değişikliğe uğradığının belirlenmesi durumunda, gerekçesi belirtilmek suretiyle ihale komisyonu tarafından, bu maliyetler dikkate alınarak yaklaşık maliyet güncellenir."

KİK, bu maddeye atıfta bulunarak şu tespiti yaptı:

  • Genel kural, yaklaşık maliyetin ihaleden sonra değiştirilememesidir.
  • Ancak, asgari ücret değişiklikleri bu kuralın tek istisnasıdır.
  • Yönetmelik, bu durumda "ihale komisyonuna" açıkça güncelleme yetkisi vermiştir.
  • Ayrıca, Kamu İhale Genel Tebliği'ne göre hem istekliler tekliflerini hazırlarken hem de komisyon teklifleri değerlendirirken "ihale tarihinde yürürlükte bulunan asgari ücreti" dikkate almak zorundadır.
  • İhale tarihi 15.01.2025 olduğundan, yürürlükteki asgari ücret 2025 yılı ücretidir.

Komisyonun, hem YM'yi hem de sınır değeri ihale tarihinde geçerli olan (yeni) asgari ücrete göre güncellemesi, mevzuatın tam bir uygulaması olarak kabul edildi.

Analizin Sonucu

Bu karar, özellikle yıl sonundan yeni yıla sarkan (örn: Aralık'ta ilanı yapılan, Ocak'ta ihalesi yapılan) ihaleler için kritik bir içtihattır:

  • İdareler için: İhale komisyonları, ihale günü YM'yi açıklasa dahi, YM'nin eski asgari ücrete göre hesaplandığını fark ederse, HİİU Yön. 9(5) uyarınca YM'yi yeni asgari ücrete göre "güncelleme" yetkisine ve sorumluluğuna sahiptir. Bu bir "hata" değil, "mevzuat gereği" bir işlemdir.
  • İstekliler için:
    1. Teklifinizi her zaman ihale tarihinde yürürlükte olan asgari ücrete göre hesaplayın. İdarenin YM'yi eski asgari ücretten hesaplamış olması, sizin de eski ücretten teklif vermenizi gerektirmez (zaten böyle bir teklif asgari işçilik maliyetini karşılamadığı için elenir).
    2. İdare YM'yi güncellemezse, sınır değer çok düşük çıkabilir ve tüm teklifler "aşırı düşük" konumuna düşebilir. İdare YM'yi (idarenin yaptığı gibi) güncellerse, sınır değer yükselecek ve bu kez de düşük teklif verenler elenecektir. Her iki durumda da belirleyici olan, ihale tarihindeki yasal asgari ücrettir.
  • Sonuç: KİK, idarenin YM güncelleme işlemini ve bu yeni YM'ye göre belirlediği sınır değer hesabını doğru bularak, itirazen şikayet başvurusunu reddetmiştir.