Kamu ihalelerinde, özellikle e-ihalelerde, birden fazla isteklinin aynı IP adresini kullanarak doküman indirmesi veya teklif vermesi, 4734 sayılı Kanun'un 17. maddesinde tanımlanan "yasak fiil ve davranışlar" (rekabeti etkilemek, birden fazla teklif vermek) kapsamında değerlendirilebilen en güçlü karinelerden biridir. Ancak bu kural, ihalenin yapısına göre farklı yorumlanabilir. Bu tür karmaşık ihale ve yasaklama riski taşıyan durumlarda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, mevzuatın istisnalarını bilerek haklarınızı korumanızı sağlar. Kamu İhale Kurulu'nun 12.02.2025 tarihli ve 2025/UM.II-501 sayılı kararı, "aynı IP" kuralının kısmi teklife açık ihalelerde nasıl ele alınması gerektiğine dair önemli bir içtihat sunmaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"...kısmi teklife açık ihalelerde farklı kısımlara verilen tekliflerin yeterlik değerlendirilmesinin yapılması ve ihalenin karara bağlanması hususlarını etkilemeyeceği, bu nedenle bu tür ihalelerde farklı kısımlara teklif veren isteklilerin tekliflerinin aynı IP adresinden verilmiş olmasının 4734 sayılı Kanun'un 17'nci maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (d) bendi kapsamında değerlendirilmesinin uygun olmayacağı anlaşılmış olup bu itibarla başvuru sahibinin iddialarının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır."

Olayın Arka Planı: Aynı IP Tespiti ve İhale Dışı Bırakılma

Bir belediye, 10 kısımdan oluşan bir mal alımı (gıda ve ihtiyaç malzemeleri) ihalesi düzenlemiştir. İhale komisyonu, yaptığı incelemede, başvuru sahibi Ayşe Demirci (Kısım 8'e teklif verdi) ile diğer istekli Selahattin Sünger'in (Kısım 4 ve 5'e teklif verdi) hem ihale dokümanını indirdikleri IP adresinin (*****246.30) hem de e-tekliflerini sundukları IP adresinin (*****234.54) aynı olduğunu tespit etmiştir.

İdarenin Pozisyonu: "Aynı IP = Yasak Fiil"

İdare, bu tespiti 4734 sayılı Kanun'un 17. maddesi kapsamında (rekabeti etkileyecek davranış, birden fazla teklif verme) yasak fiil olarak değerlendirmiştir. Bu gerekçeyle, başvuru sahibi Ayşe Demirci'nin teklifini değerlendirme dışı bırakmış, ayrıca geçici teminatının gelir kaydedilmesi ve yasaklama işlemleri için süreci başlatmıştır. İdarenin kararı, "aynı IP"nin her durumda yasak fiil teşkil ettiği yönündeki katı bir yoruma dayanmaktadır.

KİK'in Değerlendirmesi: Farklı Kısımlara Teklif Verenler Rakip Değildir

İstekli, KİK'e yaptığı itirazen şikâyet başvurusunda, ihalenin kısmi teklife açık olduğunu ve kendilerinin tamamen farklı kısımlara teklif verdiklerini, dolayısıyla birbirleriyle rekabet etmediklerini savunmuştur.

KİK, bu başvuruyu yerinde bulmuş ve idarenin kararını iptal etmiştir. Kurul'un gerekçesi şu mantığa dayanmaktadır:

  1. Kısmi İhale Ayrı Değerlendirilir: Kamu İhale Genel Tebliği ve ilgili yönetmeliklere göre, kısmi teklife açık ihalelerde her bir kısım, yeterlik değerlendirmesi ve sonuçlandırma açısından ayrı bir ihale gibi değerlendirilir.
  2. Rekabet Yok: Başvuru sahibi sadece 8. kısma ("Ekmek alımı"), diğer istekli ise sadece 4. ("Su alımı") ve 5. ("Alkolsüz içecek alımı") kısımlara teklif vermiştir.
  3. Yasak Fiil Oluşmaz: 4734 sayılı Kanun'un 17. maddesindeki yasak fiillerin (rekabeti etkileme, birden fazla teklif verme) amacı, aynı iş için yarışan istekliler arasındaki rekabetin korunmasıdır. Bu olayda, iki istekli hiçbir kısımda birbirine rakip olmamıştır.
  4. Aynı IP'nin Önemi Kalmamıştır: İstekliler birbirleriyle rekabet etmedikleri için, aynı IP adresinden teklif vermelerinin rekabeti veya ihale kararını etkilemesi fiilen mümkün değildir. Bu nedenle, bu özel durumda "aynı IP" tespiti, 17. madde kapsamında bir ihlal olarak değerlendirilemez.

KİK, bu gerekçelerle idarenin değerlendirme dışı bırakma kararının hukuka aykırı olduğuna ve başvuru sahibinin teklifinin yeniden değerlendirmeye alınması gerektiğine yönelik düzeltici işlem belirlenmesine karar vermiştir.

Analizin Sonucu

Bu karar, "aynı IP" karinesinin mutlak olmadığını ve ihalenin niteliğine göre yorumlanması gerektiğini göstermektedir:

  1. Kısmi İhale İstisnası: Normal bir ihalede (işin tamamına teklif verilen) aynı IP kullanımı, 17. madde ihlali için çok güçlü bir delil iken, kısmi teklife açık ihalelerde bu durum değişir.
  2. Kriter "Rekabet"tir: Aynı IP'nin yasak fiil sayılması için, o IP'yi kullanan firmaların aynı kısım için birbirleriyle rekabet ediyor olması gerekir.
  3. Farklı Kısımlara Teklif Güvencesi: Eğer iki firma (aralarında bağ olsun veya olmasın) aynı IP'yi kullansalar bile, ihalenin tamamen farklı kısımlarına teklif veriyorlarsa, bu durum idare tarafından 17. madde gerekçesiyle bir eleme veya yasaklama nedeni olarak kullanılamaz.