Aynı IP'den Teklif Verilmesi ve Farklı Kısımlara Teklif Sunulması

Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP) üzerinden yürütülen e-ihaleler, şeffaflığı ve katılımı artırırken, idarelere ve Kurula yeni denetim mekanizmaları sunmaktadır. Bu mekanizmalardan biri de tekliflerin sunulduğu IP adreslerinin takibidir. Aynı IP adresinden birden fazla teklif sunulması, genellikle rekabeti engellemeye yönelik bir eylem olarak değerlendirilip tekliflerin elenmesine yol açabilmektedir. Ancak Kamu İhale Kurulunun 03.09.2025 tarihli ve 2025/UM.II-1860 sayılı kararı, bu genel kuralın "kısmi teklife açık ihaleler" özelinde farklı yorumlanması gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu analiz, anılan kararı merkeze alarak, kısmi teklife açık ihalelerde farklı kısımlara teklif veren isteklilerin aynı IP adresini kullanmasının hukuki sonuçlarını ve rekabet ilkesi açısından nasıl değerlendirilmesi gerektiğini incelemektedir.

Yasal Dayanak ve İlgili Düzenlemeler

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun "Yasak fiil veya davranışlar" başlıklı 17. maddesi, rekabeti veya ihale kararını etkileyecek davranışlarda bulunmayı ve bir istekli tarafından kendisi veya başkaları adına doğrudan veya dolaylı olarak birden fazla teklif vermeyi yasaklar. Bu hükmün temel amacı, aynı rekabet alanında yarışan isteklilerin aralarında anlaşarak veya danışıklı hareket ederek ihale sonucunu manipüle etmelerini önlemektir.

Diğer yandan, kısmi teklife imkân tanınan ihalelere ilişkin düzenlemeler, konunun farklı bir boyutta ele alınmasını gerektirir. Kamu İhale Genel Tebliği'nin "Kısmi tekliflerin değerlendirilmesi" başlıklı 16.4'üncü maddesi, bu tür ihalelerde yeterlik değerlendirmesinin, isteklinin teklif verdiği her bir kısım için ayrı ayrı yapılacağını açıkça belirtir. Bu düzenleme, her bir kısmın veya kalemin, kendi içinde bağımsız bir ihale gibi değerlendirildiği ve rekabetin o kısma teklif veren istekliler arasında oluştuğu anlamına gelir. Dolayısıyla, bir isteklinin A kısmına, diğer bir isteklinin ise B kısmına teklif vermesi durumunda, bu iki istekli birbirleriyle doğrudan bir rekabet içinde değildir.

Kurulun Değerlendirmesi

Somut olayda, 200 kalemden oluşan kısmi teklife açık bir laboratuvar sarf malzemesi alımı ihalesinde, idare, iki farklı isteklinin ihale dokümanını aynı IP adresinden indirdiğini ve e-tekliflerini aynı IP adresinden gönderdiğini tespit ederek, 4734 sayılı Kanun'un 17. maddesi uyarınca rekabeti engelledikleri gerekçesiyle her iki isteklinin teklifini de değerlendirme dışı bırakmıştır. Ancak önemli bir detay, bu iki isteklinin ihalenin tamamen farklı kısımlarına teklif vermiş olmalarıdır. Başvuru sahibi, farklı kalemlere teklif verdiklerini ve birbirleriyle rakip olmadıklarını belirterek karara itiraz etmiştir.

Kamu İhale Kurulu, yaptığı değerlendirmede, mevzuatın kısmi teklife açık ihalelerle ilgili ruhunu ön plana çıkarmıştır. Kurul, bu tür ihalelerde her bir kısmın yeterlik değerlendirmesi, ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi ve ihale kararının verilmesi süreçlerinin ayrı ayrı işlediğini vurgulamıştır. Bu doğrultuda, farklı kısımlara teklif veren isteklilerin aynı rekabet alanı içinde yer almadıkları sonucuna varmıştır.

Kurul, kararında şu mantığı izlemiştir: İki istekli, aynı kısma teklif vermedikleri için birbirlerinin rakibi değildir. Dolayısıyla, tekliflerini aynı IP adresinden göndermeleri, teklif verdikleri kısımlardaki rekabeti veya ihale kararını etkileyen bir davranış olarak nitelendirilemez. Birbirleriyle yarışmadıkları bir ortamda, aralarında rekabeti kırmaya yönelik bir anlaşma veya danışıklı davranıştan söz edilemez. Bu nedenle Kurul, idarenin soyut bir IP çakışması tespitine dayanarak yaptığı eleme işleminin hukuka aykırı olduğuna ve başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğuna karar vererek düzeltici işlem belirlenmesine hükmetmiştir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, e-ihalelerde IP adresi çakışmasının değerlendirilmesine ilişkin önemli bir içtihat niteliğindedir. Karar, idareler ve istekliler için şu pratik sonuçları doğurmaktadır:

İdareler için: İdareler, yasak fiil ve davranışları değerlendirirken mekanik bir yaklaşımdan kaçınmalıdır. Özellikle kısmi teklife açık ihalelerde, aynı IP adresinden teklif verilmesi gibi durumlar tespit edildiğinde, öncelikle bu isteklilerin aynı kısımlara teklif verip vermedikleri, yani birbirleriyle doğrudan rakip olup olmadıkları incelenmelidir. Eğer istekliler tamamen farklı kısımlara teklif vermişlerse, salt IP adresi benzerliği rekabeti engelleme veya danışıklı hareket kanıtı olarak kabul edilmemelidir. Aksi bir uygulama, Kurul tarafından hukuka aykırı bulunacak ve ihalenin seyrini değiştirecek düzeltici işlem kararlarına yol açabilecektir.

İstekliler için: Bu karar, özellikle aynı iş merkezini veya ortak internet ağını kullanan firmalar için bir güvence sağlamaktadır. Kısmi teklife açık bir ihalede, farklı kısımlara teklif vermek koşuluyla, aynı internet ağını kullanmalarının tek başına bir eleme sebebi oluşturmayacağı anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, isteklilerin her durumda şüpheye mahal vermemek adına mümkün olduğunca bağımsız hareket etmeleri tavsiye edilir. Ancak en önemli husus, aynı ihalenin aynı kısmına teklif verecek farklı isteklilerin, aralarında herhangi bir organik veya fiili bağ olmasa dahi, aynı IP adresini kullanmaktan kesinlikle kaçınmaları gerektiğidir. Zira bu durumda rekabetin engellendiği karinesi çok daha güçlü olacaktır. Kurulun bu kararı, rekabetin nerede ve kimler arasında oluştuğuna odaklanarak, yasak fiil ve davranışların tespitinde bağlamsal bir değerlendirme yapılması gerektiğini açıkça ortaya koymaktadır.