İkmal İşi Kapsamında Elde Edilen İş Deneyim Belgesi Bina İşinde Kullanılabilir mi?

Yapım işleri ihalelerinde, isteklilerin teklif ettikleri işi başarıyla tamamlama potansiyellerini ölçmek amacıyla sunulan iş deneyim belgeleri, yeterlik değerlendirmesinin en kritik unsurlarından biridir. İdareler, ihale konusu işin niteliğine göre benzer iş tanımını belirler ve istekliler bu tanıma uygun deneyimlerini kanıtlamakla yükümlüdür. Kamu İhale Kurulunun 03.09.2025 tarihli ve 2025/UY.I-1852 sayılı kararı, benzer iş tanımının yorumlanmasında önemli bir ayrıma dikkat çekmektedir: "temelden çatıya" bir bütün olarak inşa edilen bir yapı ile daha önce başlanmış ve yarım kalmış bir yapının "ikmal" işinin tamamlanması arasındaki fark. Bu analiz, Kurulun söz konusu kararını, Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliği ve ilgili mevzuat çerçevesinde inceleyerek, ikmal işlerine ait belgelerin benzer iş değerlendirmesindeki yerini ve bu durumun taraflar için doğurduğu sonuçları ele almaktadır.

 

İkmal İnşaatı Kapsamında Elde Edilen İş Deneyim Belgesinin Mahiyeti

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği, benzer işi; ihale konusu iş veya işin bölümleriyle nitelik ve büyüklük bakımından benzerlik gösteren, aynı veya benzer inşaat tekniği gerektiren işler olarak tanımlar. Yönetmelik, iş deneyim belgesine konu işin "esaslı unsuru"nun, yani yapının amacı ve işlevini yansıtan ana iş grubunun, ihale konusu iş veya benzer işe uygun olması gerektiğini belirtir.

Konunun temelini oluşturan Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliği ise, benzer iş belirlemesine ilişkin daha detaylı kurallar içerir. Tebliğ, üstyapı (bina) işlerini gruplara ayırırken, B-III grubu işleri genel olarak B-I (restorasyon) ve B-II (belirli nitelikteki büyük yapılar) grubu dışındaki bina işleri olarak tanımlar. Tebliğ'in 2.4'üncü maddesi, "ikmal (tamamlama)" ihalelerinde benzer iş belirlemesinin, ikmale konu iş kapsamının, işin bütününün karakteristiğini yansıtıp yansıtmadığına göre yapılması gerektiğini açıklar. Örneğin, bir projedeki binaların kaba inşaatı bitmiş, sadece ince işleri kalmışsa, benzer iş tanımı "B-II grubu veya B-II grubu işin tamamlama işi" şeklinde yapılabilir. Tebliğ'in 2.8'inci maddesi ise, iş deneyim belgelerinde esaslı unsur belirlenirken, binaların "temelden çatıya bir bütün olarak tamamlanması" haline özel bir vurgu yapar ve bu nitelikte bir yapı olmaması halinde esaslı unsur belirlenmemesi gerektiğini açıklar. Bu düzenlemeler, bir işin B-III grubu olarak nitelendirilebilmesi için yapının temelden çatıya eksiksiz bir şekilde inşa edilmesi gerektiği yorumunu güçlendirmektedir.

 

Kurulun Değerlendirmesi

Somut olayda, kapalı spor salonu yapımını içeren ihalede idare, benzer iş olarak "B-III GRUP BİNA İŞLERİ" tanımını kullanmış, ikmal veya tamamlama işlerini bu kapsama dahil etmemiştir. İhale üzerinde bırakılan istekli ise, daha önce temel imalatlarının büyük bir kısmı (%99'u) başka bir yüklenici tarafından tamamlanmış bir lise inşaatının kalan kısımlarını tamamladığı "ikmal" işinden elde ettiği ve esaslı unsuru "İnşaat-III Grubu işler" olarak belirtilen bir iş deneyim belgesi sunmuştur.

Başvuru sahibi, bu belgenin temelden çatıya bir inşaat işini yansıtmadığı için benzer iş tanımına uymadığını iddia etmiştir. Kurul, yaptığı incelemede, ihale üzerinde bırakılan isteklinin sunduğu iş deneyim belgesine konu işin hakediş ve pursantaj kayıtlarını incelemiştir. İnceleme sonucunda, temel kazısı, grobeton, temel betonu, demiri ve kalıbı gibi temel imalatının karakteristik özelliklerini oluşturan işlerin neredeyse tamamının ilk yüklenici tarafından yapıldığı, ikmal işini yapan isteklinin bu temel imalatlara ilişkin kayda değer bir çalışma yapmadığı tespit edilmiştir. Hatta ikmal işine ait projede "TEMEL YAPILMIŞ OLUP MALİYETTEN MİNHA EDİLMİŞTİR" ifadesinin yer aldığı görülmüştür.

Kurul, Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliği'nin genel kurgusunu dikkate alarak, bir işin B-III grubuna uygun olarak değerlendirilebilmesinin ana koşulunun, yapının bir bütün halinde "temelden çatıya" inşa edilmesine bağlı olduğu sonucuna varmıştır. İkmal işinin bu niteliği taşımadığı, dolayısıyla sunulan iş deneyim belgesinin, idarenin belirlediği benzer iş tanımına uymadığına hükmetmiştir. Belgeyi düzenleyen idarenin, esaslı unsuru "B-III Grubu" olarak hatalı belirlediğini de not eden Kurul, başvuru sahibinin iddiasını yerinde bularak, ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması yönünde düzeltici işlem belirlenmesine karar vermiştir.

 

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Kamu İhale Kurulunun bu kararı, benzer iş değerlendirmesinde "ikmal işi" ile "yeni yapım işi" arasındaki ayrımın altını net bir şekilde çizmektedir. Karar, idareler ve istekliler için önemli dersler içermektedir.

İdareler için: Benzer iş tanımı yapılırken, işin niteliğinin (yeni yapım, onarım, ikmal vb.) açıkça belirtilmesi, olası uyuşmazlıkları önleyecektir. Eğer ihale konusu iş temelden çatıya bir yapıyı içeriyorsa ve idare sadece bu nitelikteki deneyimleri kabul etmek istiyorsa, benzer iş tanımında "ikmal" veya "tamamlama" işlerinin kabul edilmeyeceği yönünde bir açıklama eklemek faydalı olabilir. Ayrıca, iş deneyim belgesi düzenlerken, özellikle ikmal veya devredilen işlerde, işin gerçekten hangi aşamaları içerdiğini doğru bir şekilde analiz ederek "esaslı unsur" belirlemesi yapmak büyük önem taşımaktadır. Hatalı bir belirleme, hem belgenin başka ihalelerde geçersiz sayılmasına hem de idari sorumluluğa yol açabilir.

İstekliler için: İhaleye teklif verirken, sahip oldukları iş deneyim belgelerinin sadece grup adı (örneğin B-III) olarak değil, içerik olarak da idarenin aradığı benzer iş tanımıyla tam uyumlu olup olmadığını dikkatle kontrol etmelidirler. Özellikle "ikmal" işlerinden elde edilen belgeler, "temelden çatıya" yeni yapım işi gerektiren ihalelerde risk taşıyabilir. Bir belgenin esaslı unsurunun B-III grubu olarak belirtilmiş olması, o belgenin her B-III grubu iş ihalesinde geçerli olacağı anlamına gelmez. İhale dokümanındaki benzer iş tanımının lafzı ve ruhu, belgenin içeriğiyle örtüşmelidir. Bu karar, isteklilerin sahip oldukları deneyim belgelerini daha eleştirel bir gözle değerlendirmeleri ve teklif stratejilerini buna göre belirlemeleri gerektiğini göstermektedir.