Yapım İhalelerinde "Benzer İş" Kriterinin Esnek Yorumu

Yapım işleri ihalelerinde, isteklilerin ihaleye konu işi başarıyla tamamlama yetkinliğine sahip olup olmadığını ölçen en temel kriterlerden biri "benzer iş deneyimi"dir. İdareler, bu deneyimi tevsik etmek üzere isteklilerden iş deneyim belgeleri talep eder. Ancak inşaat projeleri genellikle birden fazla disiplini (inşaat, mekanik, elektrik vb.) barındırdığından, bir isteklinin sahip olduğu iş deneyim belgesi, ihale konusu iş ile birebir aynı iş grubunda olmayabilir. Bu noktada, belgenin tamamen geçersiz mi sayılacağı, yoksa içindeki ilgili kısımların değerlendirmeye alınıp alınamayacağı sorusu ortaya çıkar. Kamu ihale mevzuatı, bu tür durumlar için katı bir yorum yerine, hakkaniyeti ve rekabeti artırmayı amaçlayan esnek bir çözüm sunmaktadır.

Yasal Çerçeve: Ayrıştırma İlkesi

Uyuşmazlığın hukuki temelini, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ve bu yönetmeliğe dayanan Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliği oluşturmaktadır. Tebliğ'in 2.8'inci maddesi, konuya ilişkin net bir ilke ortaya koymaktadır: İş deneyim belgesine konu işin esaslı unsurunun (ana işin), ihale konusu iş veya benzer işe ilişkin olmaması halinde, belgenin tamamı reddedilmez. Bunun yerine, belge içerisindeki sadece ihale konusu işe veya benzer işe uygun nitelikteki iş kısımlarının tutarı ayrıştırılarak değerlendirmeye alınır. Bu "ayrıştırma" ilkesi, bir projenin farklı uzmanlık alanlarına ait imalatları içeren bütüncül yapısını tanır ve isteklinin o proje içindeki spesifik tecrübesinin zayi olmasını engeller.

Uyuşmazlığın Gelişimi ve Kurulun Değerlendirmesi

Kamu İhale Kurulunun 27.08.2025 tarihli ve 2025/UY.I-1829 sayılı kararına konu olan olayda, bir çevre aydınlatma sistemleri onarım işi ihalesi için (D) Elektrik İşleri V. Grup (Aydınlatma İşleri) benzer iş olarak belirlenmiştir. Başvuru sahibi istekli, ihaleye sunduğu yeterlik bilgileri tablosunda, esaslı unsuru (B) Üstyapı III. Grup (Bina İşleri) olan bir "İlçe Otogarı" projesine ait iş bitirme belgesini beyan etmiştir. İdare, belgenin ana grubunun ihalede istenen gruba uymadığı gerekçesiyle isteklinin teklifini doğrudan değerlendirme dışı bırakmıştır.

İstekli, Kurula yaptığı itirazda, sunduğu belgenin bina işleri ağırlıklı olmasına rağmen, proje kapsamında aydınlatma işlerini de içerdiğini ve idarenin bu kısmı ayrıştırarak değerlendirmesi gerektiğini savunmuştur.

Kurul, incelemesinde öncelikle idarenin eksik bir değerlendirme yaptığını tespit etmiştir. İş deneyim belgesinde işin esaslı unsuru bina işleri olarak belirtilse de, "uygulanan yapı tekniği" kısmında "elektrik işleri"nin de yer aldığı ve belge tutarının iş gruplarına göre dağılımında elektrik işlerine %14,9'luk bir pay ayrıldığı görülmüştür. Bu durum, belgenin ihale konusu işe benzer imalatlar içerdiğine dair güçlü bir karine oluşturmuştur.

Bu tereddüdü gidermek ve ayrıştırma işlemini doğru bir şekilde yapabilmek için Kurul, Yönetmeliğin kendisine tanıdığı inceleme yetkisini kullanarak, iş deneyim belgesini düzenleyen belediyeden, belge tutarının Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Listesi'ne göre detaylı dağılımını talep etmiştir. Belediyeden gelen cevabi yazıda, toplam iş tutarının içinde, ihalede benzer iş olarak kabul edilen "(D) Elektrik İşleri V. Grup: Aydınlatma İşleri" kapsamında 494.818,11 TL'lik bir imalat bulunduğu açıkça belirtilmiştir.

Kurul, bu resmi bilgi ışığında son adımı atmış, ayrıştırılan bu tutarı mevzuata uygun katsayılarla ihale tarihi itibarıyla güncellemiş ve isteklinin iş ortaklığındaki hissesine düşen payı hesaplamıştır. Yapılan hesaplama sonucunda, isteklinin güncellenmiş ve hissesine düşen iş deneyim tutarının, ihalede istenen asgari yeterlik tutarını sağladığı anlaşılmıştır. Bu tespit üzerine Kurul, idarenin değerlendirme dışı bırakma kararını hukuka aykırı bularak düzeltici işlem belirlenmesine karar vermiştir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, benzer iş deneyiminin değerlendirilmesinde önemli prensipleri vurgulamaktadır.

İdareler Açısından: İdareler, bir iş deneyim belgesini sadece ana iş grubuna bakarak aceleci bir şekilde reddetmemelidir. Belgenin içeriğinde veya eklerinde, ihale konusu işe benzer başka imalatların varlığına dair bir işaret varsa, konuyu araştırma ve gerekirse belgeyi düzenleyen kurumdan teyit veya detay talep etme yükümlülüğü altındadırlar. Ayrıştırma ilkesini uygulamaktan kaçınmak, rekabeti daraltan ve hukuka aykırı bir işlem olarak kabul edilmektedir.

İstekliler Açısından: Kapsamlı ve birden fazla iş grubunu içeren projelere ait iş deneyim belgeleri son derece değerlidir. İstekliler, bu tür belgeleri farklı uzmanlık alanlarındaki ihalelerde kullanabileceklerinin bilincinde olmalıdır. İdarelerin gözden kaçırma ihtimaline karşı, bu tür bir belge sunarken, belgenin ilgili kısımlarını vurgulayan bir açıklama eklemek veya hatta belgeyi düzenleyen kurumdan iş gruplarına göre tutar dağılımını gösteren bir ek yazıyı proaktif olarak temin edip teklif dosyasına eklemek, olası bir değerlendirme dışı bırakılma riskini en aza indirecektir.