Yemek Hizmet İşinde Araç Kullanılıyor Olması İş Makineleri Kiralama İşine Girmeye İmkan Vermez

Kamu ihalelerinde benzer iş kriterinin amacı, isteklilerin ihale konusu işe benzer nitelikteki işleri başarıyla tamamlama konusundaki tecrübe ve yetkinliğini ölçmektir. Bu nedenle, bir iş deneyim belgesinin değerlendirilmesinde, belgede yazan işin adı kadar, o işin fiili niteliği, gerektirdiği uzmanlık ve organizasyon yapısı da büyük önem taşır. Birbirinden tamamen farklı sektörlere ve uzmanlık alanlarına ait işlerin, sadece yüzeysel benzerlikler (örneğin her ikisinde de araç kullanılması gibi) üzerinden "benzer" kabul edilmesi, 4734 sayılı Kanun'un ruhuna ve rekabetin korunması ilkesine aykırıdır. İhale, sözleşme ve hakediş süreçlerinde karşılaşılan bu tür temel uyuşmazlıklarda, Yaka Danışmanlık gibi uzman firmalardan alınacak profesyonel destek, mevzuatın doğru yorumlanmasına ve hak kayıplarının önlenmesine yardımcı olur. Kamu İhale Kurulunun 16.07.2025 tarihli ve 2025/UH.II-1497 sayılı kararı, benzer iş değerlendirmesinde işin esasına odaklanılması gerektiğini gösteren net bir örnektir.

Farklı Nitelikteki İş Deneyim Belgesinin Kabulü

Bir belediye, "İş Makineleri Kiralama Hizmet Alım İşi" (paletli kırıcılı ekskavatör ve damperli kamyon) için ihaleye çıkmıştır. İdari Şartname'de benzer iş, "Her türlü, İş Makinesi veya Araç Kiralama işleri" olarak tanımlanmıştır.

İhaleyi kazanan istekli, iş deneyimini tevsik etmek amacıyla, bir öğretmenevinden aldığı "Şoförlü 4 Araçla 4 Bulaşık Elemanı 89 İş Günü Yemek Taşıma, Dağıtımı ve Yemek Sonrası Temizlik İşi"ne ait bir iş bitirme belgesi sunmuştur. İdare, bu belgenin konusu olan işin içerisinde "araçla taşıma" unsuru bulunduğu gerekçesiyle, belgeyi benzer iş kapsamında kabul etmiştir. Hatta şikayet üzerine yaptığı değerlendirmede, belge tutarını yemek hizmeti ve araç hizmeti olarak ayrıştırma yoluna giderek kararını savunmuştur.

Kurulun Değerlendirmesi: İşin Niteliği ve Esası Belirleyicidir

Kamu İhale Kurulu, idarenin bu değerlendirmesini temelden hatalı bulmuştur. Kurul, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nde yer alan benzer iş tanımını merkeze almıştır. Bu tanıma göre bir işin benzer sayılabilmesi için, ihale konusu işle "teçhizat, ekipman, mali güç ve uzmanlık ile personel ve organizasyon gerekleri bakımından benzer özellik taşıması" gerekmektedir.

Bu kriterler ışığında Kurul, iki işi karşılaştırmıştır:

  • İhale Konusu İş: Ağır iş makinelerinin (ekskavatör, kamyon) şoförleriyle birlikte kiralanması. Bu iş, inşaat, hafriyat ve altyapı sektörüne yönelik bir hizmettir. Gerektirdiği uzmanlık, ağır makine operatörlüğü, makine bakımı ve şantiye yönetimidir.
  • İş Deneyimine Konu İş: Hazırlanmış yemeklerin belirli güzergahlara taşınması, dağıtılması ve sonrasında bulaşıkların yıkanması. Bu iş, gıda ve lojistik sektörüne yönelik bir hizmettir. Gerektirdiği uzmanlık, gıda hijyeni, servis elemanlığı ve hafif ticari araç kullanımıdır.

Kurul, bu iki işin uzmanlık, personel niteliği, organizasyon yapısı ve kullanılan ekipman (ağır iş makinesi vs. hafif ticari araç) açısından birbirinden tamamen farklı olduğu sonucuna varmıştır. Yemek taşıma işinin içerisinde "araç" kullanılıyor olması, bu işi bir "iş makinesi kiralama" işine benzer kılmaz. Aksi bir yorum, içinde bilgisayar kullanılan her işin bir "bilgisayar kiralama" işine benzer sayılması gibi mantıksız sonuçlara yol açabilirdi.

Kurul ayrıca, işin esasının bu kadar farklı olduğu durumlarda, idarenin iş deneyim belgesi tutarını "ayrıştırma" yoluna gitmesinin de hukuken mümkün olmadığını belirtmiştir. Ayrıştırma, ancak birbiriyle ilişkili ve benzer nitelikteki iş gruplarını içeren belgelerde söz konusu olabilir.

Bu gerekçelerle Kurul, sunulan iş deneyim belgesinin benzer iş tanımına uymadığına ve ihaleyi kazanan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiğine hükmederek düzeltici işlem kararı vermiştir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, benzer iş değerlendirmesinde yüzeysel değil, derinlemesine bir analiz yapılması gerektiğinin altını çizmektedir.

İdareler için: Benzer iş deneyim belgelerini değerlendirirken, sadece işin adında geçen kelimelere veya işin içinde kullanılan tali unsurlara takılıp kalmamalıdırlar. Belgeye konu işin ana amacını, gerektirdiği temel uzmanlığı ve organizasyon yapısını, ihale konusu işle karşılaştırmalıdırlar. Eğer iki işin "esası" birbirinden farklıysa, o belge benzer iş olarak kabul edilemez. Hatalı bir benzer iş değerlendirmesi, hem ihalenin sağlığını bozar hem de Kurul tarafından iptal veya düzeltici işlem kararıyla sonuçlanabilir.

İstekliler için: Bir ihaleye teklif vermeden önce, sahip oldukları iş deneyim belgelerinin, o ihalenin benzer iş tanımına sadece lafzen değil, "ruhen" de uygun olup olmadığını dikkatle analiz etmelidirler. Farklı bir sektörde tamamlanan bir iş, sırf içinde benzer bir ekipman (araç, makine vb.) kullanıldı diye, başka bir sektördeki ihaleye yeterlik sağlamayabilir. İstekliler, deneyimlerinin ihale konusu işin gerektirdiği uzmanlık ve organizasyonel kabiliyetle ne kadar örtüştüğünü objektif bir şekilde değerlendirmelidir.