Kamu ihale dokümanlarının açık, net ve kendi içinde tutarlı olması, hukuki belirlilik ilkesinin bir gereğidir. İsteklilerin doğru bir maliyet analizi yaparak rekabetçi ve gerçekçi teklifler sunabilmesi, ancak ihale dokümanında yer alan kuralların ve teknik gerekliliklerin hiçbir tereddüde yer bırakmayacak şekilde anlaşılır olmasına bağlıdır. Dokümandaki çelişkiler, belirsizlikler ve eksiklikler, sağlıklı bir rekabet ortamını zedeler. İhale süreçlerinde bu tür doküman hatalarının tespiti ve hukuki yollarla düzeltilmesi, hak kayıplarını önlemek için kritik bir adımdır. Yaka Danışmanlık, ihale dokümanlarının hukuki analizinden şikayet ve itirazen şikayet başvurularının hazırlanmasına kadar tüm süreçlerde profesyonel destek sunmaktadır. Kamu İhale Kurulunun 23.07.2025 tarihli ve 2025/UH.II-1583 sayılı kararı, Teknik Şartname'deki çelişkili çalışma süresi düzenlemelerinin bir ihaleyi nasıl iptale götürdüğünü gösteren çarpıcı bir örnektir.

Çalışma Sürelerindeki Çelişki: 7 Gün Hizmet mi, 45 Saat Çalışma mı?

Bir fizik tedavi ve rehabilitasyon hastanesi tarafından düzenlenen hizmet alımı ihalesine ait Teknik Şartname'de, hizmetin "haftada 7 gün, 08:00-17:00 saatleri arasında" (1 saat ara dinlenme ile günde 8 saat) verileceği belirtilmiştir. Ancak aynı maddenin devamında, yüklenicinin çalışma programını 4857 sayılı İş Kanunu'na göre yapacağı ve personelin "günlük 7,5 saat ve haftada 45 saati geçmeyecek şekilde" çalıştırılacağı ifade edilmiştir.

Başvuru sahibi, bu iki düzenlemenin birbiriyle açıkça çeliştiğini iddia etmiştir. Eğer hizmet haftanın 7 günü, günde 8 saat kesintisiz verilecekse, bir personelin haftalık çalışma süresi 56 saate ulaşacaktır. Bu da İş Kanunu'nda belirtilen 45 saatlik normal çalışma süresinin 11 saat aşılması, yani zorunlu olarak fazla mesai yapılması anlamına gelmektedir. Ancak, ne bu fazla mesai maliyetleri için birim fiyat teklif cetvelinde ayrı bir satır açılmış, ne de hizmetin vardiya usulüyle görülmesi için ek personel sayısı belirlenmiştir. Bu belirsizliklerin sağlıklı bir maliyet hesabı yapmayı imkansız kıldığını savunan istekli, ihalenin iptalini talep etmiştir.

Kurulun Değerlendirmesi: Belirsizlik Sağlıklı Teklifi Engeller

Kamu İhale Kurulu, yaptığı incelemede başvuru sahibinin iddialarını haklı bulmuş ve ihalenin iptaline karar vermiştir. Kurul, kararında hukuki belirlilik ve tekliflerin karşılaştırılabilirliği ilkelerine vurgu yapmıştır.

Kurul, Teknik Şartname'deki iki ifadenin açıkça birbiriyle çeliştiğini tespit etmiştir. Bir yanda idare, haftanın her günü kesintisiz hizmet talep etmekte, diğer yanda ise yükleniciden personeli haftalık 45 saatlik yasal sınırlar içinde çalıştırmasını istemektedir. Bu iki talebin aynı anda karşılanması, ya mevcut personele yasal sınırların üzerinde fazla mesai yaptırılmasını ya da hizmetin vardiyalara bölünerek ek personel istihdam edilmesini gerektirir.

Ancak ihale dokümanı, bu çelişkiyi çözecek hiçbir ek düzenleme içermemektedir. Birim fiyat teklif cetvelinde ne hafta tatili çalışması ne de fazla mesai için ayrı iş kalemleri bulunmamaktadır. Vardiya usulü öngörülüyorsa, vardiyalarda çalışacak ek personelin sayısı ve niteliği de belirtilmemiştir. Bu durum, isteklileri bir ikilemde bırakmıştır:

  • Tekliflerini haftalık 45 saate göre mi hazırlamalılar? (Bu durumda hizmetin 7 gün nasıl verileceği belirsizdir.)
  • Tekliflerine 11 saatlik fazla mesai maliyetini mi eklemeliler? (Ancak bunun için ayrı bir kalem olmadığından, bu maliyeti diğer kalemlere dağıtmak zorunda kalacaklardır, bu da tekliflerin karşılaştırılabilirliğini bozar.)
  • Yoksa vardiya için ek personel maliyetini mi öngörmeliler? (Ancak kaç ek personel gerekeceği belirsizdir.)

Kurul, bu belirsizliklerin isteklilerin sağlıklı ve doğru maliyet analizi yapmasını engellediği, dolayısıyla sunulacak tekliflerin birbiriyle eşit şartlarda yarışamayacağı sonucuna varmıştır. Bu durumun, 4734 sayılı Kanun'un temel ilkelerinden olan rekabet ve eşit muamele ilkelerini ihlal ettiğine ve aykırılığın düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte olduğuna hükmederek ihalenin iptaline karar vermiştir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, ihale dokümanı hazırlama sürecinde idarelerin ne kadar dikkatli olması gerektiğini göstermektedir.

İdareler için en önemli ders, teknik gereklilikler ile mali ve hukuki çerçeveyi birbiriyle uyumlu hale getirme zorunluluğudur. Bir hizmetin fiili sunum şekli (çalışma gün ve saatleri), İş Kanunu hükümleri ve birim fiyat teklif cetvelinin yapısı arasında tam bir tutarlılık olmalıdır. Eğer standart çalışma saatlerinin dışında bir çalışma öngörülüyorsa (fazla mesai, hafta tatili, gece vardiyası vb.), bu durumun maliyetini karşılayacak iş kalemleri birim fiyat teklif cetvelinde açıkça tanımlanmalıdır.

İstekliler açısından ise bu karar, ihale dokümanındaki çelişkileri tespit ettiklerinde, bu durumu teklif vermeden önce şikayet konusu yapmalarının önemini vurgulamaktadır. Belirsiz veya çelişkili düzenlemelere dayanarak varsayımlarla teklif hazırlamak, hem hatalı maliyet hesabına yol açabilir hem de sözleşme aşamasında idare ile ciddi uyuşmazlıklara neden olabilir. Süresi içinde yapılan bir şikayet başvurusu, dokümanın düzeltilmesini sağlayarak veya bu kararda olduğu gibi ihalenin iptaline yol açarak, tüm istekliler için adil ve hukuka uygun bir zemin oluşturulmasına katkıda bulunur.