Kamu ihale dokümanını oluşturan İdari Şartname, Sözleşme Tasarısı, Teknik Şartname ve standart formlar gibi belgelerin bir bütün olarak tutarlı, açık ve birbiriyle çelişmeyen hükümler içermesi, 4734 sayılı Kanun'un temel ilkelerinden olan saydamlık ve hukuki belirliliğin bir gereğidir. Özellikle personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında, çalıştırılacak personel sayısı, nitelikleri, ücretleri ve çalışma koşulları gibi maliyeti doğrudan etkileyen unsurların dokümanın farklı yerlerinde farklı şekillerde düzenlenmesi, isteklilerin sağlıklı bir maliyet analizi yapmasını ve tekliflerini doğru bir zeminde oluşturmasını engeller. Bu tür temel çelişkiler, ihalenin sağlıklı bir şekilde sonuçlandırılmasına mani olur. İhale dokümanlarının hazırlanması ve kontrolü gibi kritik aşamalarda Yaka Danışmanlık gibi uzman kuruluşlardan destek almak, bu tür iptal risklerinin önüne geçebilir. Kamu İhale Kurulunun 13.08.2025 tarihli ve 2025/UH.II-1762 sayılı kararı, dokümandaki temel çelişkilerin ihalenin iptalinden başka bir sonuç doğurmayacağını net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Dokümandaki Temel Çelişkiler ve Belirsizlikler

Karara konu olan temizlik hizmeti alımı ihalesinde, bir istekli, ihale dokümanında yer alan temel çelişkiler nedeniyle teklif hazırlayamadığını belirterek itirazen şikâyet başvurusunda bulunmuştur. Kamu İhale Kurulu'nun yaptığı incelemede, başvuru sahibini haklı çıkaran ve ihalenin iptaline yol açan şu temel çelişkiler tespit edilmiştir:

  1. Toplam Personel Sayısındaki Tutarsızlık:
    • İdari Şartname'nin 25. maddesinde ve Teknik Şartname'nin 4. maddesinde, toplam 10 adet temizlik görevlisinin çalıştırılacağı belirtilmiştir.
    • Ancak, Birim Fiyat Teklif Cetveli'nde ise "Temizlik Personeli" için açılan satırda işçi sayısı "11" olarak gösterilmiştir.

Bu durum, isteklilerin maliyetlerini 10 işçi üzerinden mi yoksa 11 işçi üzerinden mi hesaplayacakları konusunda temel bir belirsizlik yaratmaktadır.

  1. Personelin Çalışma Yerindeki Belirsizlik:
    • Teknik Şartname'nin 4. maddesinde, çalıştırılacak 10 personelden 3'ünün "Geçici Barınma Merkezi"nde, 7'sinin ise "Hizmet Binası"nda görev yapacağı belirtilmiştir.
    • Ancak aynı Teknik Şartname'nin 6. maddesinde, "Geçici Barınma Merkezi"nde çalışacak personelin, barınma merkezinin faaliyete geçmesiyle birlikte işe başlatılacağı, faaliyete geçmemesi durumunda ise bu 3 personelin çalıştırılmayabileceği veya başka birimlerde görevlendirilebileceği ifade edilmiştir.

Bu düzenleme, 3 personelin işe başlayıp başlamayacağını, başlayacaksa ne zaman başlayacağını ve çalıştırılmaması durumunda maliyetin nasıl yönetileceğini belirsiz bırakarak isteklilerin risk analizi yapmasını imkânsız hale getirmektedir.

  1. İş Artışı ve Eksilişindeki Çelişki:
    • Teknik Şartname'nin 6. maddesi, 3 personelin hiç çalıştırılmayabileceğini belirterek örtülü bir "iş eksilişi" ihtimalini ortaya koymaktadır.
    • Ancak Sözleşme Tasarısı'nın 29. maddesinde, bu ihalede 4735 sayılı Kanun kapsamında "iş eksilişi yapılamayacağı" açıkça hükme bağlanmıştır.

Dokümanın iki temel belgesi arasında, işin miktarının azaltılıp azaltılamayacağı konusunda doğrudan bir çelişki bulunmaktadır.

Kurulun Değerlendirmesi: Sağlıklı Teklif Oluşturmak Mümkün Değil

Kamu İhale Kurulu, tespit edilen bu çelişkilerin, tekliflerin hazırlanmasını ve değerlendirilmesini temelden etkileyen, esasa ilişkin aykırılıklar olduğuna karar vermiştir. Kurul'a göre, bir isteklinin 10 kişiye göre mi yoksa 11 kişiye göre mi teklif vereceğini, 3 personelin maliyetini teklifine dahil edip etmeyeceğini ve bu personelin çalıştırılmaması durumunda nasıl bir mali sonuçla karşılaşacağını bilmeden sağlıklı bir teklif sunması mümkün değildir.

Bu belirsizlikler ve çelişkiler, tüm isteklilerin aynı varsayımlar altında teklif vermesini engelleyerek "tekliflerin karşılaştırılabilirliği" ve "eşit muamele" ilkelerini de ihlal etmektedir. Bu tür temel hataların düzeltici işlemle giderilmesi de mümkün olmadığından, Kurul ihalenin iptal edilmesi gerektiği sonucuna varmıştır.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

  • İdareler Açısından: İdareler, ihale dokümanını oluşturan tüm belgelerin (İdari Şartname, Teknik Şartname, Sözleşme Tasarısı, Birim Fiyat Teklif Cetveli vb.) birbiriyle tam bir uyum içinde olduğundan emin olmalıdır. Özellikle maliyeti doğrudan etkileyen personel sayısı, çalışma koşulları, işin miktarı gibi temel unsurlarda en küçük bir çelişkiye dahi yer verilmemelidir. Dokümanı hazırladıktan sonra, farklı bir gözle baştan sona okunarak bu tür tutarsızlıkların tespiti ve giderilmesi, ihalenin sağlığı için elzemdir.
  • İstekliler Açısından: İstekliler, teklif hazırlama sürecinde dokümanları detaylı bir şekilde incelemeli ve belgeler arasında herhangi bir çelişki fark ettiklerinde durumu not almalıdır. Bu kararda olduğu gibi, teklif hazırlamayı imkânsız kılan temel çelişkiler, ihalenin iptali için güçlü bir gerekçe oluşturur. Bu tür durumlarda, teklif vermeden önce süresi içinde şikâyet başvurusunda bulunarak dokümanın düzeltilmesini talep etmek, en doğru yaklaşımdır.