Kamu ihale sözleşmelerinin uygulanmasında, işin teslim ve kabul süreçleri, hem idarenin hem de yüklenicinin hak ve yükümlülüklerinin belirlenmesi açısından kritik bir öneme sahiptir. Özellikle uzun süreli ve tekrar eden nitelikteki hizmet alımlarında, ödeme ve kabul prosedürlerinin mevzuata uygun olarak kurgulanması, olası uyuşmazlıkların önüne geçilmesi için elzemdir. İhale, sözleşme ve hakediş süreçlerindeki bu gibi teknik ancak temel konularda yaşanabilecek sorunlar, projelerin aksamasına neden olabilir. Yaka Danışmanlık, bu süreçlerde sunduğu uzman danışmanlık hizmetleriyle, tarafların mevzuata uygun ve sorunsuz bir sözleşme dönemi geçirmesine yardımcı olmaktadır. Kamu İhale Kurulunun 09.07.2025 tarihli ve 2025/UH.I-1462 sayılı kararı, süreklilik arz eden hizmet alımlarında "kısmi kabul" ile "geçici hakediş" arasındaki önemli farkı ortaya koyan ve bu konuda yapılan hatalı bir düzenleme nedeniyle ihalenin iptaline karar veren aydınlatıcı bir örnektir.

Sözleşme Tasarısındaki Hatalı Düzenleme

Bir il sağlık müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen "10 Kısım 24 Aylık Puana Dayalı Sonuç Karşılığı Laboratuvar Cihazları Hizmeti Alımı" ihalesine ait Sözleşme Tasarısı'nın "Teslim, muayene ve kabul işlemlerine ilişkin şartlar" başlıklı 20. maddesinde, işin süreklilik arz eden mahiyette olduğu belirtilmiş ve işin kabulünün "aylık dönemler halinde kısmi kabul yapılacağı" şeklinde bir düzenlemeye yer verilmiştir.

Bir istekli, ihale dokümanına yönelik yaptığı şikayet başvurusunda, bu düzenlemenin mevzuata aykırı olduğunu iddia etmiştir. İstekliye göre, ihale konusu iş, sürekli nitelikte bir hizmet alımıdır ve bu tür işlerde kısmi kabul yapılması mümkün değildir.

Kurulun Değerlendirmesi: Kısmi Kabul ve Geçici Hakediş Ayrımı

Kamu İhale Kurulu, uyuşmazlığı çözmek için Hizmet İşleri Genel Şartnamesi'nin ilgili hükümlerini incelemiştir. Genel Şartname'nin 45. maddesi, kısmi kabul konusunu net bir şekilde düzenlemektedir. Buna göre, işin bölümlere ayrıldığı ve tamamlanan kısımların müstakil kullanıma elverişli olduğu durumlarda kısmi kabul yapılabilir. Ancak aynı madde, çok önemli bir istisnayı da hüküm altına almaktadır: "Sözleşme konusu hizmetin, aynı işin tekrarı şeklinde gerçekleştirildiği yemek, temizlik, güvenlik ve personel taşıma gibi süreklilik arz eden hizmet işlerinde kısmi kabul yapılamaz."

Kurul, inceleme konusu laboratuvar hizmeti alımının da, her ay aynı nitelikteki testlerin tekrar tekrar yapılması suretiyle ifa edilen, süreklilik arz eden bir hizmet alımı olduğu tespitini yapmıştır. Bu tür işlerde her ay yapılan iş, bir önceki aydan bağımsız ve "müstakil kullanıma elverişli" bir kısım olarak değerlendirilemez; işin bütünü 24 aylık sürenin sonunda tamamlanmış olur.

Mevzuat, bu tür sürekli işlerde ödemelerin aksamaması için "geçici hakediş" mekanizmasını öngörmüştür. Genel Şartname'nin 42. maddesine göre, yüklenicinin aylık olarak gerçekleştirdiği hizmetler için, kesin ödeme mahiyetinde olmamak ve kazanılmış hak sayılmamak üzere geçici hakediş raporları düzenlenir ve ödeme yapılır. İşin nihai ve kesin kabulü ise, sözleşme süresinin sonunda tek bir kabul komisyonu tarafından, tüm döneme ait kayıtlar ve hakedişler incelenerek yapılır.

İdarenin Sözleşme Tasarısı'nda yaptığı hata, bu iki kavramı birbirine karıştırmasıdır. "Geçici hakediş" ile yapılması gereken aylık ödemeleri, hukuki olarak o ayki işin kesin olarak bittiği ve yüklenicinin sorumluluğunun sona erdiği anlamına gelen "kısmi kabul" olarak tanımlamıştır. Bu durum, mevzuatın amir hükmüne açıkça aykırıdır. Bu tür bir düzenleme, sözleşme sürecinde yüklenicinin genel performansı ve nihai sorumlulukları konusunda hukuki belirsizlikler yaratma potansiyeli taşımaktadır. Kurul, bu gerekçeyle dokümandaki düzenlemenin temel bir hata içerdiğine ve bu hatanın düzeltici işlemle giderilemeyeceğine kanaat getirerek ihalenin iptaline karar vermiştir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, uzun süreli hizmet alımlarında sözleşme hazırlamanın önemini ve teknik detaylara hakimiyetin gerekliliğini vurgulamaktadır.

İdareler için: Sözleşme tasarılarını hazırlarken, özellikle kabul ve ödeme prosedürlerini dikkatle kurgulamalıdırlar. Süreklilik arz eden hizmet alımlarında (temizlik, güvenlik, yemek, veri işleme, laboratuvar hizmetleri vb.) "kısmi kabul" yapılamayacağını, bunun yerine "geçici hakediş" düzenlenmesi gerektiğini unutmamalıdırlar. Bu iki kavram arasındaki hukuki fark, sözleşmenin uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek uyuşmazlıkları önlemek adına hayati öneme sahiptir.

İstekliler için: İhale dokümanını, özellikle Sözleşme Tasarısı'nı detaylı bir şekilde incelemelidirler. Kabul ve ödeme koşullarında mevzuata aykırı veya belirsiz düzenlemeler tespit ettiklerinde, ihale tarihinden önce şikayet mekanizmasını kullanarak bu durumun düzeltilmesini talep etmelidirler. Hatalı bir kabul prosedürü içeren bir sözleşmeyi imzalamak, ileride hakediş ödemelerinde veya işin nihai kabulünde ciddi sorunlar yaşamalarına neden olabilir.

Sonuç olarak Kurul, mevzuata aykırı bir kabul prosedürü içeren ihale dokümanının, sağlıklı bir ihale süreci yürütülmesine engel teşkil ettiğine karar vererek ihaleyi iptal etmiştir. Bu karar, idarelerin doküman hazırlama süreçlerindeki sorumluluğunu ve mevzuata tam uyumun vazgeçilmezliğini bir kez daha hatırlatmaktadır.