Sayıştay Uyardı: Bakanlık Pozu Varken "Özel Analizle" Yüksek Fiyat Ödemek Kamu Zararıdır

Yapım işleri sözleşmelerinde, sözleşmede fiyatı bulunmayan yeni iş kalemleri için "yeni birim fiyat" (YBF) tespiti yapılması kaçınılmazdır. Ancak bu tespitin nasıl yapılacağı, Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin (YİGŞ) 22. maddesinde sıkı kurallara bağlanmıştır. İdarelerin, resmi birim fiyat listelerinde benzer bir poz varken, daha yüksek fiyatlı "özel analiz" oluşturma yoluna gitmesi, Sayıştay denetimlerinde en sık rastlanan kamu zararı kalemlerinden biridir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, YBF analizlerinin YİGŞ Md. 22'ye uygunluğunu temin ederek sizi gelecekteki kamu zararı sorumluluğundan korur. Sayıştay 2. Dairesi'nin 17.03.2015 tarih ve 35306 sayılı kararı, bu konudaki kuralı net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"Oysa, söz konusu işte Çevre ve Şehircilik Bakanlığı birim fiyat listelerinde Y.21.280/03 nosu ile birim fiyatı mevcut olması nedeniyle, bu analizin fiyatları üzerinden ödeme yapılması gerekirken, 21.286 pozundan yararlanılarak 21.286/A poz nolu “Laminant Parke Yapılması” özel analizi yapılarak bu analizin bedelinin ödendiği görülmüştür."

Olayın Arka Planı: Laminant Parkeye "Özel Analiz"

Bir üniversite kampüsü yapım işinde, hakediş dosyalarını inceleyen Sayıştay denetçileri, "Laminant Parke Yapılması" işi için yapılan ödemede bir usulsüzlük tespit etmiştir. İdare ve yüklenici, bu iş kalemi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞB) listesindeki Y.21.280/03 pozunu (2013 yılı fiyatı 24,30 TL) kullanmak yerine, başka bir poz olan 21.286'dan yararlanarak 21.286/A adıyla yeni bir "özel analiz" yapmış ve bu imalat için 42,856 TL birim fiyat belirlemiştir.

YİGŞ Madde 22'nin Yeni Fiyat Hiyerarşisi

Sayıştay, bu işlemin doğrudan YİGŞ Md. 22'ye aykırı olduğunu belirtmiştir. YİGŞ Md. 22'nin 2. fıkrası, yeni fiyatın tespitinde uyulması gereken sıralamayı (hiyerarşiyi) net olarak belirler. Bu sıralamaya göre idareler, öncelikle yüklenicinin teklifindeki benzer analizlere (Md. 22/2/a), bu yoksa "İdarede veya diğer idarelerde (ÇŞB, İller Bankası vb.) mevcut olan... analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizlere" (Md. 22/2/b) bakmak zorundadır.

Sayıştay'ın Tespiti: Mevcut Poz Varken Özel Analiz Yapılamaz

Sayıştay, "Laminant Parke Yapılması" işi için ÇŞB listelerinde (diğer idare) Y.21.280/03 nolu birim fiyatın halihazırda mevcut olduğunu tespit etmiştir. YİGŞ Md. 22/2/b uyarınca, idarenin öncelikli olarak bu pozu (veya bu pozun analizini) esas alması gerekirdi.

Bunun yerine, idarenin bu pozu yok sayarak ve başka bir pozdan (21.286) yola çıkarak "özel analiz" (21.286/A) üretmesi ve bu yüksek fiyat üzerinden ödeme yapması, YİGŞ'deki hiyerarşinin ihlali anlamına gelmektedir. Sayıştay, bu yöntemle ödenen fiyat farkının kamu zararı olduğuna ve sorumlulardan tazmin edilmesi gerektiğine karar vermiştir.

Analizin Sonucu

  1. YBF Hiyerarşisi Zorunludur: Yeni birim fiyat yapılırken YİGŞ Md. 22'deki sıralamaya uymak zorunludur.
  2. Önce Resmi Fiyatlara Bakılır: "Özel analiz" (Md. 22/2/ç - puantaj usulü) veya proforma fatura, ancak yapılacak işin benzeri ÇŞB, İller Bankası, DSİ gibi diğer idarelerin birim fiyat listelerinde bulunmuyorsa başvurulacak son çarelerdir.
  3. "Benzer" İmalat Yeterlidir: Yapılacak işin tam olarak aynısı olmasa bile, "benzerlik gösteren" bir analizin ÇŞB listelerinde varlığı, idarenin özel analiz yapmasını engeller. İdare, mevcut analizi kullanarak kıyas yoluyla yeni fiyatı belirlemelidir.