Sayıştay'dan Yükleniciyi Koruyan Yorum: Gerekçe Yanlış Yazılsa Bile Başka Kurumun Gecikmesi Süre Uzatımı Hakkı Doğurur

Yapım işlerinde yükleniciler, çoğu zaman iş sahibi idarenin değil, alanda çalışan başka bir kamu kurumunun (ASKİ, BOTAŞ, İller Bankası, TEDAŞ vb.) gecikmesi nedeniyle işlerini süresinde bitirememektedir. İdarelerin, bu gecikmeyi "mücbir sebep" veya "idareden kaynaklı kusur" olarak kabul edip etmeyeceği ve süre uzatımı verip vermeyeceği, gecikme cezası yaptırımı açısından hayati önem taşır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, süre uzatım taleplerinizin YİGŞ hükümlerine uygunluğunu sağlamlaştırır. Sayıştay Temyiz Kurulu'nun 23.06.2021 tarih ve 49765 sayılı tutanak numaralı kararı, bu konuya emsal niteliğinde bir açıklık getirmiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"Çünkü İller Bankası tarafından yapılan altyapı çalışmalarının beklenmesi nedeniyle “işi engelleyici bir sebebin” oluştuğu, bu sebeple sorumluluğu yükleniciye ait olmayan gecikmelerin meydana geldiği, bu durumun taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olduğu ve yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş olduğu, bu nedenle işin süresinin uzamasının zorunlu hale geldiği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla verilen süre uzatımında mevzuata aykırılık bulunmamaktadır..."

Olayın Arka Planı: Yanlış Gerekçeli Süre Uzatımı ve Kamu Zararı

Bir belediye, kilitli parke ve sathi kaplama işi yapan yükleniciye 2 ay süre uzatımı vermiştir. Sayıştay Dairesi, süre uzatımına ilişkin resmi yazıda gerekçe olarak "mahal değişikliği" gösterildiğini, mahal değişikliğinin ise YİGŞ Md. 29'da sayılan süre uzatımı gerekçelerinden biri olmadığını tespit etmiştir. Bu nedenle verilen süre uzatımını yersiz bularak, uygulanmayan gecikme cezası tutarını kamu zararı saymış ve sorumlulara tazmin hükmetmiştir.

Savunma: Asıl Gerekçe İller Bankası Altyapı Çalışmasıydı

Dava, sorumlular ve fer'i müdahil olan yüklenici firma tarafından Temyiz Kurulu'na taşınmıştır. Duruşmadaki savunmalarda, süre uzatımının resmi yazıya sehven "mahal değişikliği" olarak yazıldığı, ancak asıl gerekçenin bu olmadığı belirtilmiştir. Asıl gecikme nedeni, aynı bölgede çalışan İller Bankası'nın altyapı ve kanalizasyon çalışmalarını bitirmemesiydi. Yüklenici, altyapı bitmeden parke taşı döşemesinin teknik olarak mümkün olmadığını, bu nedenle İller Bankası'nı beklemek zorunda kaldığını ifade etmiştir.

Temyiz Kurulu'nun Değerlendirmesi: YİGŞ Md. 29/4 Kapsamında "İşi Engelleyici Sebep"

Sayıştay Temyiz Kurulu, bu savunmayı kabul ederek tazmin hükmünü BOZMUŞTUR. Kurul, YİGŞ Md. 29/4'ü referans göstermiştir:

YİGŞ Md. 29/4: "İdarenin, sözleşmenin ifasına ilişkin yükümlülüklerini Yüklenicinin kusuru olmaksızın yerine getirmemesi... ve bu sebeple sorumluluğu Yükleniciye ait olmayan gecikmelerin meydana gelmesi, bu durumun taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması ve Yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş olması halinde... süre uzatılır."

Temyiz Kurulu, İller Bankası'nın (başka bir idare) altyapı çalışmasının, yüklenicinin işini yapmasına "engel nitelikte" olduğuna karar vermiştir. Yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücü yoktur ve gecikmede kusuru bulunmamaktadır. İdarenin (Belediye) yer teslimi yükümlülüğü, sadece arsayı göstermek değil, aynı zamanda işin yapılmasına mani bir engel bulunmamasını da kapsar. Bu nedenle, başka bir idarenin gecikmesi YİGŞ Md. 29/4 kapsamında "idareden kaynaklı, sorumluluğu yükleniciye ait olmayan gecikme" sayılır ve süre uzatımı verilmesi doğrudur.

Analizin Sonucu

  1. Başka Kurumun Gecikmesi Süre Uzatım Sebebidir: Yüklenicinin çalışma alanında, işin yapılmasına teknik olarak engel olan başka bir kamu kurumunun (TEDAŞ, İSKİ, İller Bankası vb.) çalışması varsa, bu durum YİGŞ Md. 29/4 kapsamında net bir süre uzatımı gerekçesidir.
  2. Fiili Durum Esastır: İdare, süre uzatım kararının gerekçesini resmi yazıya yanlış veya eksik yazmış olsa bile (olaydaki gibi "mahal değişikliği" yazılması), Temyiz Kurulu fiili duruma (İller Bankası'nın gecikmesi) bakarak kararın esastan doğru olduğuna hükmetmiştir.
  3. İspat Yükü: Yüklenicilerin, bu tür gecikmeleri derhal idareye yazılı olarak bildirmesi ve başka kurumun gecikmesi nedeniyle çalışamadığını tutanak altına alması, gelecekteki denetimler ve davalar için kritik öneme sahiptir.