İhale Bedeli ile İstenen Yeterlik Kriterleri Arasındaki Uçurum

İdareler, ihalelerde nitelikli firma seçmek isterken bazen kantarın topuzunu kaçırarak rekabeti tamamen yok edebilirler. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, haksız rekabet koşullarına karşı hakkınızı korumanızı sağlar. Danıştay 13. Dairesi'nin 2025/1397 sayılı kararı, "orantılılık" ilkesinin ihale hukukundaki önemini vurgulamaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"...tahmini 1.569.600,00-TL olarak belirlenen taşınmazın kiralama ihalesine katılabilmek için isteklilerden 2023 yılı bilanço aktif büyüklüğünün 50.000.000,00-TL... ve 200.000.000,00-TL net satışlara... sahip olduğuna dair belgelerin sunulmasının istenilmesinin rekabeti daralttığı..."

Aylık 43 Bin TL Kira İçin Dev Ciro Şartı

İstanbul'da bir belediye, 872 m²'lik bir alanı restoran/kafe olarak 3 yıllığına kiralamak istemiştir. İşin toplam tahmini kira bedeli yaklaşık 1.5 milyon TL (aylık ~43 bin TL) olarak belirlenmiştir. Ancak idare, ihaleye katılacak firmalardan 200 Milyon TL ciro, 50 Milyon TL bilanço büyüklüğü ve 40 adet şube sahibi olma şartı aramıştır.

Tek İstekli ve Rekabetin Yokluğu

Bu ağır şartlar nedeniyle ihaleye sadece tek bir firma katılabilmiş ve ihale bu firma üzerinde kalmıştır. Başka bir firma, şartların rekabeti engellediği gerekçesiyle dava açmıştır. Yerel mahkeme ihaleyi hukuka uygun bulsa da, Danıştay bu kararı bozmuştur.

Danıştay'ın "Orantısızlık" Tespiti

Danıştay, ihale konusu işin büyüklüğü (küçük bir kafe işletmesi) ile istenen mali yeterlik kriterleri (dev bir şirket bilançosu) arasında "makul, açık ve anlaşılır" bir bağ kurulamadığını belirtmiştir. Bu kadar yüksek kriterler, işi yapabilecek kapasitedeki birçok işletmeciyi (kafe/restoran sahiplerini) sürece dahil etmeyerek rekabeti engellemiştir. Kamu malından en yüksek geliri elde etmek için rekabetin maksimize edilmesi gerekirken, bu şartlar rekabeti daraltmıştır.

Analizin Sonucu

  • İşin Çapına Göre Kriter: Yeterlik kriterleri, işin parasal tutarı ve niteliği ile orantılı olmalıdır.
  • Rekabet Esastır: İhaleye katılımı keyfi olarak kısıtlayan ve sadece belli büyüklükteki firmaları işaret eden şartlar ("adrese teslim" algısı yaratan) hukuka aykırıdır.
  • Kamu Yararı: Yüksek kriter her zaman "kaliteli firma" demek değildir; bazen rekabeti engelleyerek kamunun düşük gelir elde etmesine (veya yüksek bedel ödemesine) neden olur.