Üçüncü Kişinin İnisiyatifindeki İş Yükleniciye Garanti Ettirilir mi?

Kamu ihalelerinde idareler, bazen kamu yararını maksimize etmek adına yüklenicilerden çok ağır taahhütler talep edebilmektedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, sözleşme risklerinizi minimize eder. Danıştay 13. Dairesi'nin 2025/1502 sayılı kararı, idarelerin talep edebileceği taahhütlerin sınırlarını çizmiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"...uluslararası bir kuruluşun kararına bağlı olan sürecin, hiç bir istisnaya yer verilmeksizin, sözleşme imzalandıktan sonra 1 (bir) ay gibi kısa bir sürede yerine getirilmesinin aranması... ihaleye katılma hususunda isteklilerde tereddüte neden olarak ihaleye katılımı azaltacağı... hukuka aykırı olduğu sonucuna varılmıştır."

Formula-1 Pisti İhalesindeki "1 Ayda Garanti" Şartı

Vakıflar Genel Müdürlüğü, İstanbul'daki Formula-1 pistini ve çevresindeki alanları 30 yıllığına kiralamak üzere ihaleye çıkmıştır. Şartnamede, yüklenicinin sözleşme imzalandıktan sonra 1 ay içinde Formula-1 yarışlarının burada yapılacağına dair uluslararası organizatörle anlaşma sağlaması, aksi takdirde sözleşmenin feshedilip teminatın irat kaydedileceği düzenlenmiştir.

Danıştay'ın "Rekabeti Engelleyici Şart" Değerlendirmesi

Danıştay, Formula-1 yarışlarının düzenlenmesinin uluslararası bir şirketin (Liberty Media) inisiyatifinde olduğunu ve karmaşık bir süreç gerektirdiğini belirtmiştir. Yüklenicinin iradesi dışında gelişen bir sürecin, 1 ay gibi kısa ve kesin bir vadeye bağlanması ve cezai yaptırım (fesih/teminat yakma) öngörülmesi, potansiyel isteklileri korkutarak ihaleye katılımı engeller. Bu durum, 2886 sayılı Kanun'un "açıklık ve rekabet" ilkesine aykırıdır.

İhale Dokümanı Satışı ve Plan Tadilatı

Kararda ayrıca iki önemli husus daha değerlendirilmiştir:

  1. İhale Dokümanı Satışı: İlan metninde "doküman satılmayacaktır" denilmesine rağmen şartnamede satıştan bahsedilmesi çelişki olarak görülse de, Danıştay dokümanın internette ücretsiz yayınlanması nedeniyle bunun rekabeti engellemediğine karar vermiştir.
  2. Plan Tadilatı: İmar planı değişikliği yükümlülüğünün yükleniciye bırakılması, işin doğası gereği hukuka uygun bulunmuştur.

Analizin Sonucu

  • İradilik İlkesi: Yükleniciler, sadece kendi kontrollerindeki işlerden sorumlu tutulabilir. Üçüncü tarafların (uluslararası örgütler, bakanlıklar vb.) kararına bağlı sonuçlar için "kesin garanti" istenemez.
  • Sürelerin Makul Olması: Taahhütler için verilen süreler, işin niteliğine ve piyasa gerçeklerine uygun olmalıdır.
  • Rekabetin Korunması: İsteklileri tereddüde düşürecek belirsiz ve ağır yaptırımlı şartlar, ihalenin iptal sebebidir.