KİK: "İlan Tarihinden Önce Alınmış Belge" Şartı Sözleşme Aşamasındaysa Rekabeti Engellemez

Hizmet alımı ihalelerinde idarelerin, hizmetin kesintisizliğini güvence altına almak için belirlediği bazı şartlar, firmalar tarafından rekabeti engelleyici olarak yorumlanabilmektedir. Giresun İl Sağlık Müdürlüğü'nün bir yemek alımı ihalesinde, olası bir afet durumunda kullanılmak üzere "ihale ilan tarihinden önce" çeşitli belgelere sahip bir yedek mutfakla sözleşme yapılması şartı, bu tartışmaların odağına yerleşmiştir. Kamu İhale Kurulu'nun (KİK) 09.04.2025 tarihli ve 2025/UH.II-894 sayılı Kararı, bu tür şartların hangi durumda meşru kabul edileceğini netleştirmiştir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, ihale dokümanlarının hukuki analizini yaparak olası riskleri önceden belirlemenize yardımcı olur.

Kararın İlgili Kısmı

"...dolayısıyla anılan hususların ihaleye katılımda yeterlik kriteri olarak belirlenmediği, söz konusu düzenlemenin teklif verilmesine engelleyici nitelikte bulunmadığı değerlendirilmiş olup, başvuru sahibinin anılan iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır."

Olayın Arka Planı: Yedek Mutfak İçin Geçmişe Dönük Belge Şartı

Giresun İl Sağlık Müdürlüğü, 24 aylık malzemeli yemek alımı ihalesi düzenlemiştir. Hizmetin idareye ait mutfaklarda verileceği, ancak bu mutfaklarda yangın, su basması, arıza gibi beklenmedik bir durum oluşması ihtimaline karşı hizmetin aksamaması için bir yedek mutfak önlemi alınmıştır.

İdari Şartname'nin 48. maddesinde, yüklenicinin, Giresun il sınırları içinde bir mutfakla sözleşme yapması ve bu mutfağa ait belgeleri (İşletme Kayıt Belgesi, Kapasite Raporu (günlük 2000 kişilik), TS 8985, TS 13075, TS 13027 vb. çok sayıda TSE belgesi) sözleşme imzalandıktan sonra 10 gün içinde idareye sunması istenmiştir. Kritik nokta, bu belgelerin tamamının "ihale ilan tarihinden önce" alınmış olması şartıdır.

Başvuru Sahibinin İddiası: "İlan Tarihinden Önce" Şartı Rekabeti Engelliyor

Başvuru sahibi firma, bu şartın fiilen yeni bir mutfak kurmayı imkansız hale getirdiğini ve "ihale ilan tarihinden önce" şartının ek bir yeterlik kriteri niteliğinde olduğunu savunmuştur. İddiaya göre bu durum, 4734 sayılı Kanun'un 5. maddesindeki rekabet ilkesine aykırıdır.

KİK'in Analizi: Şart Yeterlik Kriteri Değil, Sözleşme Yükümlülüğü

KİK, yaptığı incelemede, İdari Şartname'nin 7. maddesinde (yeterlik kriterleri) bu belgelerin istenmediğini tespit etmiştir. Söz konusu belgelerin, İdari Şartname'nin 48. maddesi uyarınca sözleşmenin imzalanmasından itibaren 10 gün içinde idareye teslim edileceği düzenlenmiştir.

Kurul, bu nedenle anılan hususların "ihaleye katılımda yeterlik kriteri olarak belirlenmediğine" karar vermiştir. KİK'e göre bu düzenleme, işin niteliği (hastanelere kesintisiz yemek hizmeti) gereği idarenin çalışır vaziyette bir mutfak istediğini göstermektedir ve gıda güvenliğini amaçlamaktadır. Bu şartın teklif verilmesine engelleyici bir niteliği bulunmadığı değerlendirilerek iddia reddedilmiştir.

Diğer İddialar: Engelli Personel ve Fiyat Farkı Katsayısı

KİK, başvuru sahibinin diğer iki iddiasını da reddetmiştir:

  1. Engelli Personel Belirlenmemesi: İhalede 102 personel (50'den fazla) çalıştırılacak olmasına rağmen engelli işçi sayısı ve ücret grubunun belirlenmediği iddia edilmiştir. KİK, ihale dokümanında (İdari Şartname Md. 25.3.1) ve Tebliğ tanımında bu ihalenin "personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alımı olmadığını" tespit etmiştir. Kamu İhale Genel Tebliği'nin engelli işçi belirlenmesine ilişkin 78.28 maddesi sadece personel çalıştırılmasına dayalı ihaleler için geçerlidir. Bu nedenle iddia reddedilmiştir.
  2. Akaryakıt Fiyat Farkı (b1) Katsayısı: İhalede yemek taşıma işi olmasına rağmen fiyat farkı formülünde akaryakıt için 'b1' katsayısının '0' (sıfır) olarak belirlendiği iddia edilmiştir. KİK, taşıma işinin işin tali bir unsuru olduğunu, idarenin asli unsurlar olan işçilik ('a1'=0.21) ve malzeme ('b3'=0.79) için katsayı belirlediğini tespit etmiştir. Tebliğ'e göre, tali unsurlara (akaryakıt gibi) ilişkin giderlerin, asli unsur olan 'b3' katsayısı (malzeme ve diğer hizmetler) içinde yer aldığının kabul edilmesi gerektiğine karar vererek bu iddiayı da reddetmiştir.

Analizin Sonucu

Bu karar, idarelerin hizmetin sürekliliğini sağlamak amacıyla sözleşme aşamasında isteyebileceği belgeler konusunda önemli bir çizgi çizmektedir:

  1. Sözleşme Aşaması vs. Yeterlik Aşaması: Bir belgenin İdari Şartname'nin 7. maddesinde (yeterlik kriterleri) değil de, 48. maddesi (diğer hususlar) veya Teknik Şartname kapsamında "sözleşme imzalandıktan sonra" sunulacak olması isteniyorsa, bu bir yeterlik kriteri değildir ve rekabeti engellemez.
  2. "İlan Tarihinden Önce" Şartı: KİK, "ilan tarihinden önce alınmış olma" şartının dahi, eğer bu belge sözleşme aşamasında sunulacaksa, teklif vermeye engel olmadığına karar vermiştir. Bu, idarenin "hazır ve çalışır" bir kapasiteyi güvence altına alma amacı olarak yorumlanmıştır.
  3. Tali Unsurların Fiyat Farkı: Yemek taşıma gibi tali unsurlar içeren ihalelerde, idarenin bu unsur için (örn: akaryakıt 'b1') ayrı bir katsayı belirlememesi, bu maliyetin 'b3' (malzeme ve diğer hizmetler) katsayısı içinde eritildiği anlamına gelir ve bu durum mevzuata aykırı değildir.