İdare Şartnamede Sürücüye Yaş Sınırı Koyabilir mi? Yükleniciden Laptop İsteyebilir mi?

İdarelerin, hizmetin kalitesini artırmak amacıyla teknik şartnamelere eklediği bazı özel maddeler, farkında olmadan 4734 sayılı Kanun'un temel ilkelerini (rekabet, eşit muamele) veya diğer üst normları (Cumhurbaşkanlığı Genelgeleri, Tebliğler) ihlal edebilmektedir. Sürücüler için yaş sınırı belirlenmesi veya idarenin kendi kullanımı için yükleniciden ekipman talep edilmesi, bu ihlallerin en sık görülenleridir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, hukuka aykırı şartname maddelerine karşı zamanında ve etkin bir şekilde itiraz etmenizi sağlar. Kamu İhale Kurulu'nun (KİK) 29.01.2025 tarihli ve 2025/UH.I-346 sayılı kararı, bu tür hatalı düzenlemelerin ihaleyi nasıl iptale götürdüğünü net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"...bahse konu personelin 58 yaşından büyük olmaması yönünde düzenlemenin gerekçesine ilişkin bir açıklamada bulunulmadığı, ... ek olarak yaş şartının aranmasının uygun olmadığı anlaşılmıştır... bilgisayarın yüklenici tarafından temin edilmesine ilişkin doküman düzenlemesinin mevzuata aykırı olduğu... taşıt kira sözleşmelerinin bu kapsamda değerlendirilemeyeceği ve anılan belgenin sözleşme öncesinde isteklilerden talep edilmesinin mevzuata aykırı olduğu..."

Olayın Arka Planı: Personel Servisi İhalesindeki Hatalı Maddeler

Bir Karayolları Bölge Müdürlüğü, personel servisi hizmeti alımı için ihaleye çıkar. Ancak bir istekli, ihale dokümanında yer alan birçok maddenin mevzuata aykırı olduğunu belirterek KİK'e başvurur. KİK, yaptığı incelemede başvuru sahibinin iddialarından üçünü kritik nitelikte ve haklı bulur.

KİK'in Tespit Ettiği 3 Temel Hukuka Aykırılık

  1. Sürücüler İçin Yaş Sınırı (İddia 4): Teknik Şartname, sürekli idarede çalışacak şoförlerin "31.12.1966 tarihinden sonra doğmuş olmalarını" (yani 58 yaşından küçük olmalarını) şart koşmuştur. KİK, şoförlük mesleği için gerekli yeterliklerin zaten "sürücü belgesi (ehliyet)" ve "SRC belgesi" ile tanımlandığını, bu belgelere sahip olunduğu sürece ek olarak bir yaş üst sınırı getirilmesinin rekabeti engelleyici ve fırsat eşitliğine aykırı olduğuna karar vermiştir.
  2. İdareye Ekipman Temini Zorunluluğu (İddia 5): Şartname, servislerin takibi için idareye "1 adet Core i7, 32GB Ram, RTX 4060 ekran kartlı" yüksek özellikli bir laptop bilgisayar teslim edilmesini zorunlu kılmıştır. KİK, bu durumun hem 2024/7 sayılı Tasarruf Tedbirleri Cumhurbaşkanlığı Genelgesi'ne hem de Kamu İhale Genel Tebliği'nin 15.3 maddesine (idarece kullanılmak üzere ekipman istenemeyeceği) aykırı olduğunu tespit etmiştir.
  3. Sözleşme Öncesi İstenen Hatalı Belge (İddia 7): Şartname, ihaleyi kazanan yüklenicinin, çalıştıracağı araçlara ait "Taşıt Kira Sözleşmelerinin aslını" idareye sözleşme imzalamadan önce vermesini şart koşmuştur. KİK, 4734 sayılı Kanun'un 10. maddesinin sözleşme öncesi sunulacak belgeleri (SGK borcu yoktur, vergi borcu yoktur vb.) sınırlı sayıda saydığını (tahdidi) belirtmiştir. Araç kira sözleşmeleri bu belgeler arasında yer almadığından, bu belgenin sözleşme öncesi istenmesinin mevzuata aykırı olduğuna hükmetmiştir.

KİK, bu üç aykırılığın "düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte" olduğuna karar vererek ihaleyi iptal etmiştir.

Analizin Sonucu

  • İdareler, teknik şartnamelerde personel için (şoför, teknisyen vb.) yasal yeterlik belgeleri (ehliyet, SRC, ustalık belgesi) dışında, keyfi veya gerekliliği somut olarak açıklanmayan (yaş sınırı, belirli bir okuldan mezuniyet gibi) rekabeti daraltıcı kriterler belirlememelidir.
  • Kamu İhale Genel Tebliği ve Tasarruf Tedbirleri Genelgeleri uyarınca, idarelerin kendi kullanımları için yükleniciden bilgisayar, yazıcı, araç veya ofis malzemesi gibi ekipmanları talep etmesi kesinlikle yasaktır ve ihalenin iptal sebebidir.
  • İdareler, ihaleyi kazanan istekliden 4734 sayılı Kanun'un 10. maddesinde sayılanlar dışında (örneğin kira sözleşmeleri, personel listesi, araç ruhsatları) belgeleri "sözleşme imzalanmasından önce" talep edemez. Bu tür belgeler, ancak sözleşme imzalandıktan sonra işe başlama aşamasında istenebilir.