Haksız Fesihte "Ortak Kusur" Tuzağı: Yargıtay, Yüklenicinin Tazminat Talebini Neden Bozdu?

Eser sözleşmelerinde idarenin kusurlu davranışları (yer teslimini geciktirme, hakedişleri ödememe vb.) nedeniyle sözleşmenin feshedilmesi "haksız fesih" olarak nitelendirilir ve yükleniciye teminatını, alacaklarını ve uğradığı zararları talep etme hakkı doğurur. Ancak, idarenin kusuruna karşılık yüklenici de işi yavaşlatırsa, ortaya "ortak kusur" durumu çıkar. Bu durumun tazminat taleplerine etkisi kritik öneme sahiptir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, idari kusurlar karşısında atacağınız adımların hukuki sonuçlarını öngörmenizi sağlar. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi’nin 14.02.2023 tarihli ve E:2022/4193, K:2023/565 sayılı kararı, bu dengeyi net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"Eser sözleşmesinin sona ermesi halinde tazminat borcunun doğması için temel koşul "kusur" olduğundan, tazminat isteyen tarafın "kusursuz" olması gerekir. ... Az kusurlu olan taraf da sözleşmenin bozulmasına kusuruyla sebebiyet vermiş sayılacağından tazminat isteyemez. Bu gibi durumlarda feshe taraflar "ortak kusurları" ile sebebiyet vermiş olacaklarından tazminat isteyemezler. ... işin gecikmesindeki tek kusurun davalı işverende bulunmadığı, tarafların ortak kusurlu olduğunun kabulü ile 245.700,00-TL haksız fesihten kaynaklanan genel gider tazminatının reddine karar verilmesi gerekirken..."

İdarenin Gecikmesi, Yüklenicinin İşi Yavaşlatması

Davacı yüklenici, bir belediyenin hizmet binası yapım işini üstlenmiştir. Davalı belediye, sözleşmeden itibaren 204 gün yer teslimini geciktirmiş ve belediye hesaplarına haciz gelmesi nedeniyle yüklenicinin hakedişlerini 7 ay gibi sürelerle gecikmeli ödemiştir. İdare, bu gecikmeler için yükleniciye ek süreler vermiştir. Ancak bu süreçte davacı yüklenici de idarenin "işe devam" uyarılarına rağmen işi yavaşlatmış, iş programının gerisinde kalmış ve neticede işi yarım bırakmıştır. Bunun üzerine idare, iş süresinde bitirilmediği gerekçesiyle sözleşmeyi feshetmiş ve teminatları irat kaydetmiştir.

İlk Değerlendirme: Mahkeme "Tek Kusurlu İdaredir" Dedi

İlk Derece Mahkemesi ve İstinaf (Bölge Adliye Mahkemesi), idarenin yer teslimi ve ödemelerdeki ağır gecikmesi nedeniyle "tek kusurlu" olduğuna, bu nedenle feshin haksız olduğuna karar vermiştir. Mahkemeler, yüklenicinin teminat iadesi, ödenmeyen hakediş alacağı ve teminat kesintisi taleplerine ek olarak 245.700 TL tutarındaki "haksız fesihten kaynaklanan genel gider tazminatı" talebini de kabul etmiştir.

Üst Merci Analizi: Yargıtay "Fesih Haksız Ama Yüklenici de Kusurlu" Dedi

Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, davalı idarenin temyizi üzerine kararı "tazminat" yönünden bozmuştur:

  1. Fesih Haksızdır: Yargıtay, idarenin yer teslimini ve hakedişleri geciktirerek kusurlu olduğu ve feshin haksız olduğu konusunda mahkemelerle aynı fikirdedir. Bu nedenle, hakediş alacakları ve haksız irat kaydedilen teminat mektubu bedelinin iadesi kararlarını doğru bulmuştur.
  2. Kusur Ortaktır: Ancak, Yargıtay, dosyadaki yazışmalara göre yüklenicinin de idarenin uyarılarına rağmen işi yavaşlatarak, iş programına uymayarak ve işi yarım bırakarak kusurlu davrandığını tespit etmiştir. Feshe giden süreçte her iki tarafın da kusuru vardır ("ortak kusur").
  3. Tazminat İçin "Kusursuzluk" Şarttır: Yargıtay'ın kilit tespiti şudur: Tazminat (genel gider, kâr kaybı vb.) isteyebilmek için o tarafın "kusursuz" olması gerekir. "Az kusurlu" olmak dahi tazminat istemeye engeldir.
  4. Sonuç: Taraflar ortak kusurlu olduğundan, yüklenicinin haksız fesihten kaynaklanan genel gider tazminatı talebinin reddedilmesi gerekirken, kabulü hukuka aykırıdır.

Analizin Sonucu

  1. Haksız Fesih ≠ Otomatik Tazminat: Feshin "haksız" olması, yüklenicinin otomatik olarak tazminat (kâr kaybı, genel gider) alacağı anlamına gelmez.
  2. Ortak Kusur Riski: Yüklenici, idarenin kusurlarına (örn: ödeme gecikmesi) karşılık olarak kendisi de sözleşmesel yükümlülüklerini (örn: işe devam, iş programı) ihlal ederse "ortak kusurlu" duruma düşer.
  3. Tazminatın Koşulu: Yargıtay içtihadına göre "ortak kusur" durumunda, taraflar birbirlerinden tazminat (menfi veya müspet zarar) talep edemezler.
  4. Alınabilecekler: Bu durumda yüklenici, sadece yaptığı işin bedelini (ödenmeyen hakediş), teminat kesintilerini ve haksız irat kaydedilen teminatını geri alabilir; ancak işin tamamlanamamasından doğan kâr kaybını veya genel giderlerini (şantiye masrafı vb.) talep edemez.