Yargıtay'dan Kritik Teminat Mektubu Kararı: İşçi Davaları Bitmeden Kesin Teminat İadesi İade Yok

Kamu ihalelerinde işin tamamlanmasının ardından yüklenicilerin en çok zorlandığı konulardan biri, idareye verilen kesin teminat mektuplarının iadesidir. SGK ilişiksizlik belgesi sunulsa dahi, idareler bazen "potansiyel riskleri" öne sürerek teminatı iade etmekten kaçınabilmektedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, teminatlarınızın haksız yere bloke edilmesini önler. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi'nin 25.12.2024 tarihli ve 2024/3424 E., 2024/5175 K. sayılı kararı, idarenin hangi hallerde teminatı "derdest davaları" gerekçe göstererek tutabileceğini netleştiren önemli bir karardır.

Kararın İlgili Kısmı

"...sözleşmesinin 12.4.1 maddesinde teminatın iadesi şartlarının düzenlendiği, SGK'dan ilişik kesme belgesi almanın yeterli olmadığı, yüklenicinin bu işten dolayı idareye herhangi bir borcunun olmadığının belirlenmesi gerektiği, bu husus belirlenmeden davalının teminat mektuplarını elinde tutma hakkının bulunduğu, bu ihale ve sözleşme kapsamında çalışan işçiler tarafından davalı TEDAŞ'a karşı açılan ve bir kısmı halen derdest olan dava ve icra takipleri bulunduğu..."

Olayın Arka Planı: Teminatın İadesi Talebi

Bir hizmet alımı yüklenicisi, idarenin sözleşmeyi feshetmesinin ardından, idareye verdiği iki adet teminat mektubunun hükümsüzlüğünün tespiti, iadesi ve bu mektuplar için bankaya ödediği komisyon bedellerinin tahsili için dava açtı.

İdarenin Savunması: "Risk Henüz Bitmedi, Davalar Derdest"

Davalı idare (TEDAŞ), teminatların iade edilmemesinin haklı olduğunu savunarak davanın reddini istedi. İdarenin gerekçeleri şunlardı:

Sözleşme Şartı: Sözleşmenin 12.4.1 maddesi, iade için sadece SGK ilişiksiz belgesini yeterli görmüyor, aynı zamanda "yüklenicinin bu işten dolayı idareye herhangi bir borcunun olmadığının belirlenmesi" şartını koşuyordu.

Derdest İşçi Davaları: Yüklenicinin çalıştırdığı işçiler tarafından, işçilik alacakları için doğrudan idareye (TEDAŞ'a) karşı açılmış ve halen devam eden (derdest) çok sayıda dava ve icra takibi bulunmaktadır.

Derdest Tazminat Davası: Ayrıca, sözleşme bölgesinde (enerji nakil hatlarının bakımsızlığı iddiasıyla) çıkan bir orman yangını nedeniyle Orman Genel Müdürlüğü tarafından idareye karşı açılmış bir tazminat davası da derdesttir.

Rücu Riski: İdare, bu davaları kaybetmesi halinde ödeyeceği tazminatları yükleniciye rücu edecektir. Teminat mektupları, bu potansiyel rücu riskinin güvencesi olarak tutulmaktadır.

Mahkemelerin Kararı: İade Koşulları Oluşmamıştır

Gerek İlk Derece Mahkemesi gerekse Bölge Adliye Mahkemesi, davayı reddetti. Mahkemeler, SGK ilişiksizlik belgesinin teminat iadesi için tek başına yeterli olmadığını, sözleşme gereği yüklenicinin idareye borcunun olmaması şartının da aranması gerektiğini belirtti.

Halen devam eden (derdest) işçilik alacağı davaları ve orman yangını tazminat davası nedeniyle idarenin "rücu ihtimali" bulunduğunu, bu riskler sona ermeden idarenin teminat mektuplarını iade etme yükümlülüğünün doğmadığını hükmetti.

Yargıtay Kararı: ONAMA

Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, yüklenicinin temyiz talebini reddederek mahkemelerin kararını onamıştır. Yargıtay, onama gerekçesinde, "...davacı işçileri tarafından davalı aleyhine açılmış davalar bulunduğu ve Orman Genel Müdürlüğü tarafından... açılan tazminat davasının derdest olduğunun anlaşılmasına göre..." kararın usul ve kanuna uygun olduğunu belirtmiştir.

 

Analizin Sonucu

Bu karar, teminat mektuplarının iadesi sürecinde SGK belgesinin tek başına bir güvence olmadığını göstermektedir:

Sözleşme Hükümleri Esastır: Teminat iadesinde sadece kanun değil, sözleşmedeki özel şartlar da (örn: "idareye borcu olmamak" gibi) bağlayıcıdır.

"Derdest Dava" Geçerli Gerekçedir: Yüklenicinin faaliyeti (işçileri, eylemleri vb.) nedeniyle idarenin taraf olduğu ve henüz sonuçlanmamış (derdest) davalar varsa, idare bu davaları "potansiyel risk" olarak değerlendirebilir.

Rücu Riski Teminatla Güvence Altındadır: İdarenin, bu derdest davalar sonucunda bir ödeme yapması ve bu ödemeyi yükleniciye rücu etmesi ihtimali varsa, bu rücu riski sona erene kadar teminat mektubunu iade etmeme hakkı bulunmaktadır. Yükleniciler, teminatlarını geri alabilmek için bu davaların lehlerine sonuçlanmasını beklemek veya idareye başka bir güvence sunmak zorunda kalabilirler.