Yüklenicinin Temerrüdü Halinde İdarenin Menfi Zarar Hesabı: Yargıtay'ın "Kaçırılan Fırsat" Formülü

Yüklenicinin işi süresinde bitirmemesi (temerrüdü) nedeniyle idarenin sözleşmeyi haklı feshetmesi durumunda, idare sadece gecikme cezası ve teminatın irat kaydıyla yetinmeyip, aynı zamanda uğradığı zararların tazminini de isteyebilir. Borçlar Kanunu kapsamında idarenin talep edebileceği "menfi zarar" (kaçırılan fırsat), işin başka bir yükleniciye daha pahalıya yaptırılmasından doğan zarardır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, fesih sonrası zarar hesaplamalarının Yargıtay içtihatlarına uygun yapılmasını sağlar. Bu analizde, Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin 13.01.2020 tarihli, 2019/2199 E. ve 2020/14 K. sayılı kararı incelenmiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"...menfi zararın yüklenicinin eser sözleşmesi ile üstlendiği halde yapmadığı sözleşmenin feshi anında kalan imalât için, işin sözleşme tarihinde sözleşmesi feshedilen yükleniciye en yakın teklifi veren kişiye verilmesi halinde ödenecek bedel ile kalan işin fesih tarihinden itibaren aynı koşullarda makul süre içerisinde yapılacak ihale ile yeni bir yükleniciye verilmesi halindeki ihale bedeli arasındaki farkın olacağı..."

İdarenin, Yüklenicinin Temerrüdü Nedeniyle Fesih ve Zarar Talebi

Davacı idare (iş sahibi), davalı yüklenicinin uyarıya rağmen işi süresinde tamamlamaması nedeniyle temerrüde düştüğünü belirterek sözleşmeyi haklı olarak feshetmiştir. İdare, bu fesih nedeniyle uğradığı menfi zararın (kaçırılan fırsat), cezai şart alacağının ve diğer zararlarının tahsili için dava açmıştır. Mahkeme, davayı kısmen kabul etmiş ancak menfi zarar hesabı konusunda eksik inceleme yapmıştır.

Uyuşmazlık Konusu: Menfi Zararın (Kaçırılan Fırsat) Nasıl Hesaplanacağı

Uyuşmazlık, idarenin haklı feshi durumunda talep edebileceği menfi zararın (TBK Md. 125/III uyarınca "kaçırılan fırsat") nasıl hesaplanacağı noktasında toplanmıştır.

Yargıtay'ın Hesap Yöntemi: İkinci Teklif ile Yeni İhale Bedeli Arasındaki Fark

Yargıtay 15. Hukuk Dairesi, menfi zararın nasıl hesaplanacağına dair yerleşik içtihadını net bir şekilde ortaya koymuştur. Bu yönteme göre:

  1. Kalan İş Tespiti: Önce, fesih anında kalan imalatların neler olduğu belirlenir.
  2. İlk İhaledeki Durum: Bu kalan işin, ilk ihale tarihinde, sözleşmesi feshedilen yükleniciden sonraki "en yakın teklifi veren" (ikinci en avantajlı teklif) kişiye verilmesi halinde idarenin ödeyeceği bedel bulunur. (A)
  3. Fesih Sonrası Durum: Aynı kalan işin, fesih tarihinden itibaren makul bir süre içinde, aynı koşullarla yeniden ihale edilmesi halinde yeni yükleniciye ödenecek ihale bedeli bulunur. (B)
  4. Fark (Menfi Zarar): Bu iki bedel arasındaki fark (B - A) idarenin "kaçırılan fırsat" yani menfi zararıdır.

Mahkemenin, bu yönteme göre hesaplama yapmayan bilirkişi raporuna dayanarak daha düşük bir menfi zarara hükmetmesi, eksik inceleme olarak değerlendirilmiş ve karar bozulmuştur.

Analizin Sonucu

Yargıtay, idarenin haklı feshinde menfi zararın (kaçırılan fırsat) hesaplanması için spesifik bir yöntem belirlemiştir. Karar, bu yönteme göre yeniden bilirkişi raporu alınıp menfi zararın bulunması için bozulmuştur.

  • İdareler için ders: Yüklenicinin temerrüdü nedeniyle sözleşme feshedildiğinde, idareler sadece teminatı irat kaydetmekle kalmayıp, kalan işin daha pahalıya mal olması halinde bu farkı "menfi zarar" olarak talep edebilir. Bu zararın ispatı için, Yargıtay'ın belirttiği (ikinci teklif ile yeni ihale bedeli farkı) hesaplama yöntemine uygun hareket edilmelidir.
  • Yükleniciler için ders: İşi süresinde bitirmeyerek temerrüde düşmek, sadece teminatın yanması ve gecikme cezasıyla sonuçlanmaz. İdare, kalan işi başka bir firmaya daha yüksek bir bedelle yaptırırsa, bu aradaki farkı (kaçırılan fırsat zararı) da temerrüde düşen ilk yükleniciden talep edebilir.